New Delhi,તા.14
મારે શિમલા જવું છે, આવતાં અઠવાડિયે ત્યાં બરફવર્ષા જોવા મળશે ? આ ઋતુમાં માવઠું ક્યારે આવશે…? ટૂંક સમયમાં સામાન્ય લોકો અને ખેડૂતોના હવામાનની આગાહી સંબંધિત આવા પ્રશ્નોના સચોટ જવાબ આપવામાં આવશે. ભારતીય હવામાન વિભાગ (આઇએમડી) એઆઈ આધારિત ચેટબોટ ‘મૌસમ જીપીટી’ વિકસાવી રહ્યું છે. આ વેધર જનરેટિવ પ્રી-ટ્રેઈન્ડ ટ્રાન્સફોર્મરને ખેડૂતો અને સામાન્ય લોકો માટે ક્લાઈમેટ સર્વિસીસ એડવાઇઝર તરીકે તાલીમ આપવામાં આવી છે.
તેનાથી હવામાનની આગાહી વધુ સચોટ અને ઝડપી બનશે એટલું જ નહીં, સામાન્ય જનતા પણ તેના વિશે સવાલો પૂછી શકશે. ચેટજીપીટીની જેમ, તેમાં ઇન્ટરેક્ટિવ અને આર્ટિફિશિયલ ઇન્ટેલિજન્સ હશે.
આઇએમડી આર્ટિફિશિયલ ઇન્ટેલિજન્સ (એઆઈ) અને મશીન લર્નિંગ (એમએલ) આધારિત ડેટા દ્વારા સંચાલિત આ મોડેલ પર ઝડપથી કામ કરી રહ્યું છે. આનાથી સામાન્ય લોકોને હવામાન સંબંધિત જોખમો માટે વધુ સારી રીતે તૈયાર કરવામાં મદદ મળશે. આનાથી હવામાનની આગાહીમાં ક્રાંતિ આવવાની અપેક્ષા છે. પૃથ્વી વિજ્ઞાન મંત્રાલય દ્વારા AI, ML અને DL આધારિત એપ્લિકેશન ટૂલ્સ વિકસાવવા માટે IITM, પૂણે ખાતે એક વર્ચ્યુઅલ સેન્ટર બનાવવામાં આવ્યું છે.
તેને વધુ સચોટ બનાવવા માટે કામ ચાલી રહ્યું :-
“હવામાનશાસ્ત્રમાં સંશોધન માટે એઆઈનો ઉપયોગ ઝડપથી વધ્યો છે. હાલમાં, હવામાનની આગાહી સુપર કમ્પ્યુટર્સ પર ગતિશીલ મોડેલો અને ઉચ્ચ-પ્રદર્શન કમ્પ્યુટિંગ (એચપીસી) સિસ્ટમ્સ પર આધારિત છે. એઆઈ અને ગતિશીલ વર્ણસંકર મોડેલો સાથે તેને વધુ સચોટ બનાવવા માટે કામ ચાલી રહ્યું છે.”
રાધેશ્યામ શર્મા, નિયામક, હવામાન કેન્દ્ર, જયપુર તે કેવી રીતે કાર્ય કરે છે :-
વેધર જીપીટીને ડેટા, સેટેલાઇટ છબીઓ અને અન્ય માહિતીનાં વિશાળ ડેટાસેટ્સ પર તાલીમ આપવામાં આવે છે. આ ડેટાનું વિશ્લેષણ કરીને, જીપીટી પેટર્ન અને વલણોને ઓળખી શકે છે જે પરંપરાગત આગાહી પદ્ધતિઓ માટે ઓળખવા માટે મુશ્કેલ હોઈ શકે છે. તે વરસાદ, તાપમાન, પવનની ગતિ અને ભેજ સહિતની હવામાનશાસ્ત્રીય ઘટનાઓની વિશાળ શ્રેણી માટે વધુ સચોટ આગાહી પ્રદાન કરવામાં સક્ષમ છે.
કોના માટે ઉપયોગી થશે
ખેડૂત : પાક વ્યવસ્થાપન, સિંચાઈ અને જંતુ નિયંત્રણમાં સુધારો કરવા માટે મહત્વપૂર્ણ માહિતી પૂરી પાડશે.
પ્રવાસી : પ્રવાસીઓ માટે હવામાનની સચોટ આગાહી પૂરી પાડીને મુસાફરીના આયોજનમાં મદદ કરશે.
ઇમરજન્સી સેવાઓ : ગંભીર હવામાનની ઘટનાઓની પ્રારંભિક ચેતવણી આપીને આપત્તિની તૈયારીમાં સહાય કરશે.
સામાન્ય લોકો : હવામાનની સચોટ માહિતી આપવાથી રોજિંદા જીવન વધુ અનુકૂળ અને સુખદ બનશે.
