New Delhi,તા.૨૯
સંભલ હિંસા પર મહત્વપૂર્ણ નિર્દેશો આપતા સુપ્રીમ કોર્ટે નીચલી કોર્ટને સંભલ જામા મસ્જિદ કેસની સુનાવણી ન કરવા જણાવ્યું છે. આ ઉપરાંત સુપ્રીમ કોર્ટે પ્રશાસનને કાયદો અને વ્યવસ્થા સુધારવા માટે પણ સૂચના આપી છે. સુપ્રીમ કોર્ટે અરજદારને હાઈકોર્ટમાં જવા માટે કહ્યું છે અને કહ્યું છે કે હવે હાઈકોર્ટના નિર્દેશ પર જ કોઈપણ કાર્યવાહી થઈ શકશે.
હકીકતમાં, મસ્જિદ સમિતિએ મસ્જિદનો સર્વે કરાવવાના નીચલી કોર્ટના નિર્ણયને પડકારતી અરજી સુપ્રીમ કોર્ટમાં કરી હતી. તેના પર ચીફ જસ્ટિસ સંજીવ ખન્ના અને જસ્ટિસ સંજય કુમારની બેંચે અરજીકર્તાઓને પૂછ્યું કે તેઓ હાઈકોર્ટમાં કેમ ન ગયા. બેન્ચે કહ્યું કે આ મામલો યોગ્ય ફોરમ પર ઉઠાવવો જોઈએ. જો કે, સુપ્રીમ કોર્ટે આ મામલામાં કેટલાક મહત્વપૂર્ણ નિર્દેશો આપ્યા હતા, જે મુજબ નીચલી કોર્ટને આ કેસની સુનાવણી પર રોક લગાવવામાં આવી છે. સુપ્રીમ કોર્ટે કહ્યું કે તેને નીચલી કોર્ટના નિર્ણય સામે કેટલાક વાંધો છે. તેમજ સુપ્રીમ કોર્ટે આ કેસની સુનાવણી હાઈકોર્ટ દ્વારા કરવાનો નિર્દેશ આપ્યો છે. તેમજ સુપ્રીમ કોર્ટે હાઈકોર્ટને પિટિશન દાખલ થયા બાદ ત્રણ દિવસમાં સુનાવણી કરવાનો નિર્દેશ આપ્યો હતો.
ઉલ્લેખનીય છે કે નીચલી કોર્ટના આદેશ બાદ એડવોકેટ કમિશનર દ્વારા સંભલ જામા મસ્જિદનો સર્વે હાથ ધરવામાં આવ્યો હતો. આ સર્વે દરમિયાન જ તાજેતરમાં સંભલમાં હિંસા ફાટી નીકળી હતી, જેમાં ચાર લોકો માર્યા ગયા હતા. સ્થિતિને જોતા સુપ્રીમ કોર્ટે એડવોકેટ કમિશનરના રિપોર્ટને સીલબંધ પરબિડીયામાં રાખવા અને તેને જાહેર ન કરવા પણ નિર્દેશ આપ્યો છે. સુપ્રીમ કોર્ટે ઉત્તર પ્રદેશ પ્રશાસનને શાંતિ અને સૌહાર્દનું વાતાવરણ જાળવવા સૂચના આપી છે. કોર્ટે વહીવટીતંત્રને શાંતિ સમિતિની રચના કરીને સંવાદિતા સ્થાપિત કરવાનો પણ નિર્દેશ આપ્યો હતો.
કોર્ટે કહ્યું કે ટ્રાયલ કોર્ટે જે ઉતાવળથી કેસની સુનાવણી કરી અને સર્વેનો આદેશ આપ્યો, તેનાથી સ્થાનિક લોકોના મનમાં શંકા પેદા થઈ, જેના કારણે તેઓ ઘરની બહાર આવ્યા. અહેવાલો અનુસાર, પોલીસે તેમના પર ગોળીબાર કર્યો, જેના પરિણામે નિર્દોષ લોકોના જીવ ગયા અને ઘણા લોકો ઘાયલ થયા. મસ્જિદ કમિટી વતી વરિષ્ઠ વકીલ હુઝૈફા અહમદી કોર્ટમાં હાજર થયા હતા. આરોપીઓ વતી એડવોકેટ વિષ્ણુ શંકર કોર્ટમાં હાજર રહ્યા હતા.
આ કેસની સુનાવણી સીજેઆઇ સંજીવ ખન્નાની અધ્યક્ષતાવાળી બે સભ્યોની બેન્ચે કરી હતી. આ દરમિયાન સુપ્રીમ કોર્ટે નીચલી કોર્ટ સામે વાંધો વ્યક્ત કર્યો છે. સુપ્રીમ કોર્ટે સંભલ મસ્જિદને લઈને સ્થાનિક સિવિલ જજની કોર્ટમાં ચાલી રહેલી સુનાવણી પર રોક લગાવી દીધી છે. સિવિલ જજના આદેશ સામે મસ્જિદ કમિટીને હાઈકોર્ટમાં જવા માટે કહેવામાં આવ્યું છે. તેણે અલ્હાબાદ હાઈકોર્ટને અપીલ દાખલ કર્યાના ૩ દિવસમાં સુનાવણી કરવા જણાવ્યું હતું. કોર્ટે સ્પષ્ટ કહ્યું છે કે તે શાંતિ અને સૌહાર્દ ઈચ્છે છે.
સુપ્રિમ કોર્ટે નીચલી અદાલતને સંભલ મસ્જિદની શાહી ઈદગાહ કમિટી હાઈકોર્ટમાં અરજી દાખલ ન કરે ત્યાં સુધી કેસ આગળ ન ચલાવવાનો આદેશ આપ્યો હતો. આ સાથે જ તેમણે એડવોકેટ કમિશનરનો રિપોર્ટ સીલબંધ પરબીડિયામાં રાખવા અને આ સમયગાળા દરમિયાન તેને ન ખોલવા પણ સૂચના આપી છે.સીજેઆઈએ કહ્યું કે અમને આદેશ સામે કેટલાક વાંધાઓ છે, પરંતુ શું તે કલમ ૨૨૭ હેઠળ હાઈકોર્ટના અધિકારક્ષેત્રમાં નથી. તેને બાકી રહેવા દો. અમે શાંતિ અને સંવાદિતા ઈચ્છીએ છીએ. જ્યાં સુધી તમે દલીલો દાખલ ન કરો ત્યાં સુધી નીચલી અદાલતે કોઈ કાર્યવાહી કરવી જોઈએ નહીં. એડવોકેટ વિષ્ણુ જૈને જણાવ્યું હતું કે ટ્રાયલ કોર્ટની આગામી તારીખ ૮મી છે. ઝ્રત્નૈંએ સંભલ જિલ્લા પ્રશાસનને કહ્યું કે શાંતિ અને સંવાદિતા સુનિશ્ચિત કરવી જોઈએ. અમે તેને પેન્ડિંગ રાખીશું, અમે કંઈ થાય તેમ નથી ઈચ્છતા. આર્બિટ્રેશન એક્ટની કલમ ૪૩ જુઓ અને જુઓ કે જિલ્લાઓએ આર્બિટ્રેશન કમિટીઓ બનાવવી જોઈએ. આપણે સંપૂર્ણપણે તટસ્થ રહેવું પડશે અને કંઈપણ અનિચ્છનીય ન બને તેની ખાતરી કરવી પડશે.સીજેઆઇએ કહ્યું કે અમે કેસની યોગ્યતા પર નથી જઈ રહ્યા. અરજદારોને આદેશને પડકારવાનો અધિકાર છે. આ ઓર્ડર ૪૧ હેઠળ નથી તેથી તમે પ્રથમ અપીલ ફાઇલ કરી શકતા નથી. આ મામલામાં આગામી સુનાવણી સુપ્રીમ કોર્ટ ૬ જાન્યુઆરીએ કરશે.
આ અરજીમાં શાહી જામા મસ્જિદની જાળવણી કરતી સમિતિએ સિવિલ જજના ૧૯ નવેમ્બરના એકતરફી આદેશ પર સ્ટે મૂકવાની માંગ કરી છે. સમિતિએ અરજીમાં કહ્યું છે કે ૧૯ નવેમ્બરે સંભલ કોર્ટમાં મસ્જિદને હરિહર મંદિર હોવાનો દાવો કરતી અરજી દાખલ કરવામાં આવી હતી. તે જ દિવસે, સિનિયર ડિવિઝનના સિવિલ જજે કેસની સુનાવણી કરી અને મસ્જિદ સમિતિની બાજુ સાંભળ્યા વિના, સર્વેના એડવોકેટ કમિશનરની નિમણૂક કરી. એડવોકેટ કમિશનર ૧૯મીએ સાંજે સર્વે માટે પહોંચ્યા હતા અને ૨૪મીએ ફરી સર્વે હાથ ધરાયો હતો.
હિન્દુ પક્ષના વકીલ વિષ્ણુ જૈન સુનાવણી બાદ સુપ્રીમ કોર્ટમાંથી બહાર આવ્યા અને કહ્યું કે કોર્ટે શાંતિ અને વ્યવસ્થાની સ્થિતિ પર ચિંતા વ્યક્ત કરી છે. કોર્ટે મસ્જિદ સમિતિને કહ્યું છે કે તમે નીચલી કોર્ટના આ આદેશને હાઈકોર્ટમાં પડકારી શકો છો. ટ્રાયલ કોર્ટના આદેશ પર મર્યાદિત સ્ટે છે. જ્યારે મામલો હાઈકોર્ટમાં જશે ત્યારે તે નક્કી કરશે કે સ્ટે આપવામાં આવશે કે નહીં. કોર્ટે એડવોકેટ કમિશનને રિપોર્ટ દાખલ કરતા રોક્યા નથી, તેમને સીલબંધ કવરમાં રિપોર્ટ સબમિટ કરવા કહ્યું છે.
અરજીમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે આખી પ્રક્રિયા જે ઝડપે થઈ તેના કારણે લોકોમાં શંકા ફેલાઈ અને તેઓ ઘરની બહાર નીકળી ગયા. ભીડ ઉશ્કેરાઈ ગયા બાદ પોલીસે ગોળીબાર કર્યો અને પાંચ લોકોના મોત થયા. અરજીમાં વધુમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે શાહી મસ્જિદ ત્યાં ૧૬મી સદીથી છે. આવી જૂની ધાર્મિક ઈમારતોના સર્વેનો આદેશ પ્લેસ ઓફ વર્શીપ એક્ટ અને પ્રાચીન સ્મારકો અને પુરાતત્વીય સ્થળો એક્ટની વિરુદ્ધ છે. જો આ સર્વે જરૂરી હતો તો પણ બીજી બાજુ સાંભળ્યા વિના એક જ દિવસમાં કરવું જોઈતું ન હતું.અરજીમાં સુપ્રીમ કોર્ટને નીચલી કોર્ટના આદેશ અને પ્રક્રિયા પર સ્ટે મૂકવાની વિનંતી કરવામાં આવી છે. સર્વે રિપોર્ટ હાલ પૂરતો સીલબંધ પરબીડિયામાં રાખવો જોઈએ. અરજીમાં માંગણી કરવામાં આવી છે કે સુપ્રીમ કોર્ટે પણ આદેશ આપવો જોઈએ કે આવા ધાર્મિક વિવાદોમાં બીજી બાજુ સાંભળ્યા વિના સર્વે કરવાનો આદેશ ન આપવો જોઈએ. સુપ્રીમ કોર્ટમાં દાખલ કરવામાં આવેલી અરજીમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે આવા આદેશોથી સાંપ્રદાયિક લાગણીઓ ભડકવાની, કાયદો અને વ્યવસ્થાની સમસ્યા ઉભી થવાની અને દેશના ધર્મનિરપેક્ષ માળખાને નુકસાન થવાની સંભાવના છે.
