સરકારની બાગડોર હજુ એકનાથ શિંદેના હાથમાં હોવા છતાં ભાજપ તેમને આગળ કરીને ચૂંટણી લડવા માંગતી નથી
Maharashtra,તા.૧૧
મહારાષ્ટ્ર વિધાનસભા ચૂંટણીમાં ભાજપ, એકનાથ શિંદેની શિવસેના અને અજિત પવારની એનસીપી એકસાથે આવી ગયા છે, પરંતુ મુખ્યમંત્રીના ચહેરાને લઈને હજુ પણ સસ્પેન્સ છે. રવિવારે જાહેરનામું બહાર પાડતી વખતે, કેન્દ્રીય ગૃહ પ્રધાન અમિત શાહે સ્પષ્ટ કર્યું છે કે એકનાથ શિંદે ચોક્કસપણે વર્તમાન સીએમ છે, પરંતુ પરિણામો પછી, ગઠબંધનમાં ત્રણેય પક્ષો નવા સીએમ વિશે નિર્ણય કરશે.
એનડીએએ મહારાષ્ટ્રની ચૂંટણીમાં કોઈ નેતાને સીએમ ચહેરો બનાવ્યો નથી, જેણે એકનાથ શિંદેની આશાઓને ચોક્કસપણે ફટકો આપ્યો છે. આવી સ્થિતિમાં સવાલ એ થાય છે કે મુખ્યમંત્રીના ચહેરા પર સસ્પેન્સ ઉભું કરવું એ ભાજપની રાજકીય મૂંઝવણ છે કે રાજકીય કાવતરું? ૨૦૧૯ માં, ભાજપ અને શિવસેના (યુનાઇટેડ) એકસાથે ચૂંટણી લડ્યા હતા અને જંગી બહુમતી સાથે બેઠકો જીતી હતી, પરંતુ પરિણામો પછી, મુખ્ય પ્રધાન પદને લઈને બંને પક્ષો વચ્ચેના સંબંધો તૂટી ગયા હતા. ભાજપ સાથે ગઠબંધન તોડ્યા બાદ ઉદ્ધવ ઠાકરેએ કોંગ્રેસ અને એનસીપી સાથે હાથ મિલાવ્યા અને મુખ્યમંત્રી બન્યા. ઉદ્ધવ ઠાકરે સાથે રાજનીતિક સમાધાન કરવા માટે, ભાજપે એકનાથ શિંદેને મુખ્યમંત્રી બનાવીને શિવસેના સામે બળવો કરવા બદલ પુરસ્કાર આપ્યો. એનસીપીને બે ભાગમાં વહેંચવાના બદલામાં અજિત પવારને ડેપ્યુટી સીએમનું પદ આપવામાં આવ્યું હતું, પરંતુ તેઓ આ ફોર્મ્યુલાને વધુ અનુસરવા માંગતા નથી. આવી સ્થિતિમાં સીએમ ચહેરા પર સસ્પેન્સ જાળવી રાખવાની રણનીતિ અપનાવવામાં આવી છે, જેના કારણે શિંદેને સીએમ ચહેરો બનાવવામાં આવ્યો નથી.
ચૂંટણી ઢંઢેરો જાહેર કરતા અમિત શાહે કહ્યું કે હાલમાં અમારા મુખ્યમંત્રી એકનાથ શિંદે છે, પરંતુ નવા મુખ્યમંત્રી અંગેનો નિર્ણય ત્રણ એનડીએ પક્ષો – ભાજપ, શિંદેની શિવસેના અને અજિત પવારની એનસીપીની બેઠક દ્વારા ચૂંટણી પછી લેવામાં આવશે. ભાજપે સ્પષ્ટ કર્યું છે કે એકનાથ શિંદે સીએમનો ચહેરો નથી. આ રીતે ભાજપ ચૂંટણી પહેલા સીએમ પદને લઈને કોઈ પ્રતિબદ્ધતા કરવા માંગતી નથી જેથી ચૂંટણી પછી યુ-ટર્ન ન લઈ શકે. એટલા માટે તે કોઈ નિશ્ચિત ડીલ નથી કરી રહી અને સીએમ ચહેરાનો વિકલ્પ ખુલ્લો રાખવા માંગે છે.
શિવસેના સાથે સમાધાન કરવા અને સમયની રાજકીય તાકીદને સમજવા માટે, ભાજપે ૨૦૨૨માં એકનાથ શિંદેને સીએમ બનાવવાનો નિર્ણય કર્યો હતો, પરંતુ હવે પરિસ્થિતિ બદલાઈ ગઈ છે. ભાજપે જે યોજના સાથે શિંદે અને અજિત પવારને સાથે લીધા હતા, તે લોકસભાની ચૂંટણીમાં સફળ થઈ શકી નથી. અજિત પવાર પોતાનો ગઢ બચાવી શક્યા ન હતા અને શિંદે પણ ઉદ્ધવ ઠાકરે સામે હારેલા દેખાતા હતા. આવી સ્થિતિમાં બીજેપી મહારાષ્ટ્રમાં પોતાના સીએમને જાળવી રાખવાનો વિકલ્પ રાખી રહી છે અને આ જ કારણ છે કે તે શિંદેના નામની પુષ્ટિ નથી કરી રહી. શાહના શબ્દોથી સ્પષ્ટ છે કે ચૂંટણી પછીના સંજોગોને ધ્યાનમાં રાખીને ભાજપ સીએમ ચહેરા અંગે નિર્ણય લેશે.મહારાષ્ટ્રમાં એનડીએ સરકારની બાગડોર હાલમાં એકનાથ શિંદેના હાથમાં હોવા છતાં ભાજપ તેમને આગળ કરીને ચૂંટણી લડવા માંગતી નથી. એટલા માટે અમિત શાહે સ્પષ્ટ કર્યું છે કે હાલમાં શિંદે ચોક્કસપણે મુખ્યમંત્રી છે, પરંતુ નવા સીએમ અંગેનો નિર્ણય ત્રણેય પક્ષો ચૂંટણી પછી લેશે. ભાજપ ચૂંટણીમાં શિંદેને સીએમ ચહેરો બનાવીને કોઈ રાજકીય જોખમ લેવાના મૂડમાં નથી, કારણ કે એકનાથ શિંદે મરાઠા સમુદાયમાંથી આવે છે. રાજ્યમાં ભાજપનો રાજકીય આધાર શરૂઆતથી જર્ ંઓબીસી જાતિઓમાં રહ્યો છે.
રાજકીય વિશ્લેષકોના મતે ભાજપ શિંદેને સીએમ ચહેરો બનાવીને ઓબીસી સમુદાયના મતોને નારાજ કરવા માંગતી નથી. અનામત આંદોલનને કારણે મરાઠા વિરુદ્ધ ઓબીસી અને ધનગર વિરુદ્ધ આદિવાસીનો મુદ્દો પહેલેથી જ ચાલી રહ્યો છે. આવી સ્થિતિમાં જો કોઈ એક સમુદાયના નેતા મુખ્યમંત્રીના ચહેરાને પ્રોજેકટ કરે છે તો અન્ય લોકો નારાજ થવાની ભીતિ છે. તેથી જ ભાજપે શિંદેનું નામ ટાળ્યું છે અને ચૂંટણી પછી સીએમ અંગે નિર્ણય લેવાની વાત કરીને બધાને રીઝવવાનો પ્રયાસ કરી રહી છે.
વરિષ્ઠ પત્રકાર શૈલેષ માતંગનું કહેવું છે કે ભાજપ મહારાષ્ટ્રમાં સીએમ ચહેરા પર આવી દ્વિધા જાળવી રાખવા માંગે છે, જેમાં તેનો પોતાનો રાજકીય ફાયદો છે. કોઈપણ ચહેરાને આગળ કર્યા વિના ચૂંટણીમાં ઉતરીને, ભાજપના તમામ નેતાઓ સંયુક્ત પ્રયાસો કરે છે, કારણ કે ભાજપ રાજ્યની શિવસેના યુબીટી અને એનસીપી એસપી જેવી પાર્ટી નથી. ભાજપ અને કોંગ્રેસ એવી પાર્ટીઓ છે, જ્યાં પાર્ટીના કોઈપણ નેતાને મુખ્યમંત્રી બનવાની તક મળી શકે છે. તેથી જ ભાજપ મહારાષ્ટ્રમાં મુખ્યમંત્રી પદને લઈને આવી દ્વિધા જાળવી રાખવા માંગે છે જેથી પાર્ટીના તમામ નેતાઓ અને તેમના કાર્યકરો એક થઈને પાર્ટીને જીત અપાવવામાં ભૂમિકા ભજવે.
દિલ્હી યુનિવર્સિટીના પોલિટિકલ સાયન્સ ડિપાર્ટમેન્ટના પ્રોફેસર શ્રી પ્રકાશ સિંહ કહે છે કે રાજકીય પક્ષ માટે ચૂંટણીમાં ઘણા વિકલ્પો ખુલ્લા રાખવા હંમેશા સારું રહે છે. આનાથી નેતૃત્વ માટે ચૂંટણીના અંકગણિત કરવા માટે જરૂરી ગુણાકાર કરવાનું સરળ બને છે. તેઓએ માત્ર એ સુનિશ્ચિત કરવાનું છે કે જુદા જુદા જૂથો એકબીજા સામે કામ ન કરે. મહારાષ્ટ્રમાં ભાજપ સામે સૌથી મોટો પડકાર શિંદેની શિવસેના અને અજિત પવારની એનસીપીના વોટ ટ્રાન્સફર કરવાનો છે. જો લોકસભાની ચૂંટણીમાં અજિત પવારના વોટ બીજેપીમાં ટ્રાન્સફર ન થયા હોત તો શિંદે શિવસેનાના વોટ પણ મેળવી શકતા ન હતા. એટલા માટે અમિત શાહે જોરદાર વ્યૂહરચના સાથે સ્પષ્ટ કર્યું છે કે મહારાષ્ટ્રમાં કોઈ ચહેરાને સીએમ ચહેરો બનાવવામાં આવ્યો નથી.
