ભારત તેની સંસ્કૃતિ, આધ્યાત્મિકતા, અહિંસા, ધર્મનિરપેક્ષતા, સર્વોચ્ચ ધર્મ અને સત્યના મૂર્ત સ્વરૂપ રાજા હરિશ્ચંદ્ર સહિત અન્ય ઘણા ગુણો માટે વિશ્વભરમાં પ્રખ્યાત છે. હું,એડવોકેટ કિશન સન્મુખદાસ ભવનાની, ગોંદિયા, મહારાષ્ટ્ર, માનું છું કે એક જૂઠ ઘણા જૂઠાણા તરફ દોરી જાય છે,અને માનવતા જૂઠાણાના દલદલમાં વધુને વધુ ઊંડે સુધી ડૂબી જાય છે. આ ફક્ત વર્તમાન પેઢીનો નાશ જ નથી કરતું પણ ભવિષ્યની પેઢીઓમાં પણ આ દુર્ગુણને કાયમી બનાવે છે.
મિત્રો, જો આપણે સત્યના મૂર્ત સ્વરૂપ રાજા હરિશ્ચંદ્ર વિશે વાત કરીએ, તો સત્યવાદી રાજા હરિશ્ચંદ્ર હંમેશા સત્ય બોલતા હતા. તેઓ તેમની સત્યતા અને ન્યાય માટે જાણીતા હતા. તેથી જ આજે પણ તેમની વાર્તાઓ ખૂબ જ આદર સાથે કહેવામાં આવે છે. આપણે આપણા વડીલો પાસેથી અસંખ્ય વાર્તાઓ સાંભળી છે. આપણે, આજની પેઢી, લગભગ દરેક સત્યવાદી વાત સાથે આ મહાન વ્યક્તિનું નામ હંમેશા જોડીએ છીએ. આપણે આપણા વડીલો પાસેથી ઘણી કહેવતો સાંભળી છે, જેમ કે: “સત્ય કૃત્રિમ સિદ્ધાંતો દ્વારા છુપાવી શકાતું નથી,” “સત્ય ક્યારેય પરાજિત થતું નથી,” “સત્ય મુશ્કેલીમાં મુકાઈ શકે છે પણ પરાજિત થતું નથી,” “સત્યમેવ જયતે.”
મિત્રો, જો આપણે “સત્યમેવ જયતે” વિશે વાત કરીએ, તો આપણે ચોક્કસપણે ઘણી સરકારી અને બિન-સરકારી સંસ્થાઓમાં તેનો ઉલ્લેખ જોશું. એ હકીકત છે કે સત્યનો હંમેશા વિજય થાય છે.
મિત્રો, જો આપણે ભારતીય આધ્યાત્મિકતા વિશે વાત કરીએ, તો આપણે શીખીશું કે સત્ય એ સંપત્તિ છે; પહેલા તેને ખર્ચ કરો, પછી જીવનભર તેનો આનંદ માણો. અસત્ય એ એક ઋણ છે જે ક્ષણિક આનંદ લાવે છે અને પછી જીવનભર તેને ચૂકવવાનું ચાલુ રાખે છે. બિલકુલ સાચું! મિત્રો, જો આ વ્યક્તિના હૃદયમાં ડૂબી જાય, તો તે અદ્ભુત હશે! આપણે પૃથ્વી પર જ સ્વર્ગ જોઈ શકીશું. જો દરેક ભારતીય, પછી ભલે તે સરકારી કર્મચારી હોય, મંત્રી હોય, નેતા હોય, કાર્યકર હોય કે માલિક હોય, સત્યની સંપત્તિને સંપૂર્ણ નિષ્ઠાથી, એટલે કે પ્રામાણિકપણે, તેમના સત્તાવાર ફરજો, વ્યવસાય અને વ્યવસાયિક દિનચર્યામાં, એટલે કે જીવનના દરેક પાસામાં ખર્ચ કરે, તો તેઓ ચોક્કસપણે જીવનનો આનંદ માણશે, પરંતુ તેનાથી પણ વધુ, તેઓ ભારતને સ્વર્ગ જેવી સુંદર રચના બનાવવામાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવશે. ભારત ગુનામુક્ત ભારતનું સ્વપ્ન સાકાર કરશે.ત્યાં કોઈ કોર્ટ, પોલીસ સ્ટેશન કે તપાસ એજન્સીઓ નહીં હોય, કારણ કે આ બધું જૂઠાણા અને ગુનાને દબાવવા માટે બનાવવામાં આવ્યું છે.
મિત્રો, જો આપણે જૂઠાણા વિશે વાત કરીએ, તો આપણે આપણા વ્યવહારિક જીવનમાં જોયું હશે કે અપ્રમાણિક, લાંચ લેનારા, જૂઠા, ભ્રષ્ટ, કપટી વગેરે લોકો તેમના જીવનમાં ક્યારેય ખુશ નથી હોતા. તેઓ ગમે તેટલા ગેરકાયદેસર પૈસા કમાય, તેમનો પરિવાર, તેમનું સ્વાસ્થ્ય, તેમની માનસિક સ્થિતિ હંમેશા પીડામાં રહે છે. તેમની નસોમાં જૂઠાણાનું લોહી વહે છે અને તેઓ આ નકારાત્મક ખોટા વર્તનથી કામચલાઉ નાણાકીય સુખ મેળવે છે પરંતુ તેના માટે તેમને પોતાનું આખું જીવન દુઃખમાં વિતાવવું પડે છે. તેમને જે કંઈ પણ ક્ષણિક સુખ મળે છે, તેને વ્યાજ સાથે એટલે કે આ જીવનમાં વધારાના દુઃખ સાથે ભોગવવું પડે છે અને પછી અંતે તેઓ પસ્તાવો કરે છે કે આવું કેમ થયું, તેઓ સર્વશક્તિમાન પાસે માફી માંગે છે. પણ કહેવાય છે કે જ્યારે પક્ષીઓ પાક ખાઈ ગયા હોય, ત્યારે હવે પસ્તાવાનો શું અર્થ છે??
મિત્રો, જો આપણે સત્યની ઊંડાઈની ચર્ચા કરીએ, તો સત્ય બે પ્રકારના હોય છે: વ્યવહારુ સત્ય અને વાસ્તવિક સત્ય. વ્યવહારુ સત્ય એટલે જોયું, સાંભળ્યું અને અનુભવ્યું તે રીતે બોલવું. વ્યવહારુ સત્યમાં, એક વ્યક્તિ માટે જે સાચું છે તે બીજા માટે ખોટું હોઈ શકે છે. જોકે, દરેક વ્યક્તિ પોતાનું સત્ય બનાવે છે. આ વ્યવહારુ સત્ય અનુભવ, દ્રષ્ટિકોણ અને સમય અને સ્થળના આધારે બદલાઈ શકે છે. તેથી, મતભેદ થવાની શક્યતા રહે છે. ફક્ત પ્રામાણિક અને ન્યાયી લોકો જ સત્યને અનુસરે છે. એવું જોવા મળ્યું છે કે પ્રામાણિક લોકો હંમેશા સત્ય બોલે છે. જૂઠા, અપ્રમાણિક અને ધૂર્ત લોકો હંમેશા પોતાના લક્ષ્યો પ્રાપ્ત કરવા માટે જૂઠાણાનો ઉપયોગ કરે છે. આપણે એવા લોકોથી દૂર રહેવું જોઈએ જેઓ પોતાના ફાયદા માટે જૂઠું બોલે છે. સત્યનો અર્થ “સતે હિતમ્” થાય છે, જેનો અર્થ થાય છે જે ફાયદાકારક અથવાકલ્યાણકારી હોય. સત્ય ત્રણેય સમયગાળામાં સમાન રહે છે: ભૂતકાળ, વર્તમાન અને ભવિષ્ય, અને તેવાસ્તવિકતાનું જ્ઞાન પ્રદાન કરે છે. સામાન્ય વાતચીતમાં, સત્ય એટલે સત્ય અને વાસ્તવિક શું છે તે જાણવું, સમજવું, માનવું, કહેવું અને તે મુજબ વર્તન કરવું. માનવ ચેતના સ્વાભાવિક રીતે સત્ય પ્રત્યે આદર અને અસત્ય પ્રત્યે ધિક્કાર રાખે છે. સત્ય એ માનવ જીવનમાં સૌથી મોટી શક્તિ છે. જીવન અને દુનિયાના સત્યને શોધવું અને તેને જીવનમાં સ્વીકારવું એ બધા માનવજાતનો મૂળભૂત ઉદ્દેશ છે. આપણી સંસ્કૃતિ સત્યને ખૂબ માન આપે છે. એક મહાન પુરુષે સાચું જ કહ્યું હતું કે સત્યને મુશ્કેલીમાં મૂકી શકાય છે પણ ક્યારેય હારતો નથી. ભારતને હરિશ્ચંદ્ર જેવા રાજાઓ મળ્યા છે, જેમની પ્રામાણિકતાએ તેમને સત્યવાદી હોવાની પ્રતિષ્ઠા અપાવી હતી. સત્યના માર્ગ પર ચાલીને, વ્યક્તિ સૌથી મહત્વપૂર્ણ સમસ્યાઓ પણ સરળતાથી ઉકેલી શકે છે. ઘણા લોકોએ સફળતા પ્રાપ્ત કરી છે અને પોતાને અને તેમના પરિવારને લાભ આપ્યો છે. ઘણા લોકોએ સત્યના માર્ગ પર ચાલીને દુનિયા બદલી નાખી છે. સત્ય બોલવાથી વ્યક્તિનું સન્માન થાય છે. એવું કહેવાય છે કે ત્રણ વસ્તુઓ છુપાવી શકાતી નથી: સૂર્ય, ચંદ્ર અને સત્ય. સત્ય અને ન્યાયનો પક્ષ લેનારાઓની દરેક વ્યક્તિ પ્રશંસા કરે છે. સત્યને ટેકો આપનારાઓને ઇતિહાસ સોનેરી પાનાઓ પર નોંધે છે. પરંતુ અસત્ય અને અસત્યને ટેકો આપનારાઓની દરેક જગ્યાએ ટીકા થાય છે. કોઈએ સાચું જ કહ્યું છે કે
ચંદ્ર પડે છે, સૂર્ય પડે છે, દુનિયાનું વર્તન પડે છે.’
સાચા વિચારોએ અડગ હરિશ્ચંદ્રને ડરાવ્યો નહીં.
સત્ય તપસ્યા સમાન નથી, અસત્ય પાપ સમાન નથી.
હૃદય આનંદથી ભરાઈ જાય છે, હૃદય તમારું બની જાય છે
કોઈએ ધર્મના દસ લક્ષણો વર્ણવ્યા છે, જેમાં સત્ય પણ એક મુખ્ય સ્થાન ધરાવે છે.
‘ધૃતિહ ક્ષમા દમોસ્તેયમ શૌચમિન્દ્રિયાનિગ્રહઃ। ધિવિદ્યા સત્યમક્રોધો દશકમ ધર્મલક્ષણમ્.’
એટલે કે, ધૈર્ય, ક્ષમા, સંયમ, અસ્તેય (ચોરી ન કરવી), સૌચ્છ (અંતરાત્મા અને શરીરની શુદ્ધતા), ઇન્દ્રિય નિગ્રહ (ઇન્દ્રિયો દ્વારા ધર્મ અનુસાર આચરણ કરવું), ધી (સાચી બુદ્ધિ), જ્ઞાન, સત્ય અને ક્રોધ એટલે કે હંમેશા શાંત રહેવું.
તેથી, જો આપણે ઉપરોક્ત સમગ્ર વર્ણનનો અભ્યાસ અને વિશ્લેષણ કરીશું, તો આપણને જાણવા મળશે કે સત્ય એ સંપત્તિ છે, જેને તમારે પહેલા ખર્ચ કરવી જોઈએ અને પછી આજીવન સુખનો આનંદ માણવો જોઈએ. જૂઠ એ એક દેવું છે જેનો તમારે પછી તમારા જીવનભર પીછો કરવાનું ચાલુ રાખવું જોઈએ. સત્યનો માર્ગ એ સુખી જીવન માટેનું રોકાણ છે, અને જૂઠનું લક્ષ્ય એ દુ:ખી જીવનનું પરાકાષ્ઠા છે.
કિશન સન્મુખદાસ ભવનાની,ગોંદિયા, મહારાષ્ટ્ર 9359653465
