New Delhi,તા.૧૪
જમ્મુ અને કાશ્મીરમાં પહેલગામ આતંકવાદી હુમલા પછી, ભારતે ’ઓપરેશન સિંદૂર’ શરૂ કર્યું, જેમાં પાકિસ્તાન અને પીઓકેમાં કાર્યવાહી કરીને ઘણા આતંકવાદી ઠેકાણાઓનો નાશ કરવામાં આવ્યો. આ પછી, બંને દેશો વચ્ચે પરિસ્થિતિ વધુ વણસી ગઈ અને સરહદ પર સંઘર્ષ શરૂ થયો, ત્યારબાદ ચોથા દિવસે, ૧૦ મેના રોજ ભારત અને પાકિસ્તાન વચ્ચે યુદ્ધવિરામની ઘોષણા કરવામાં આવી. પરંતુ ચાર દેશો – ભારત, પાકિસ્તાન, અમેરિકા અને ચીન – એ આ યુદ્ધવિરામ અંગે અલગ અલગ નિવેદનો આપ્યા, જેનાથી મામલો વધુ જટિલ બન્યો. તે જ સમયે, પાકિસ્તાનની યુદ્ધવિરામની રીતથી ચીનના નારાજગીના અહેવાલો પણ સામે આવ્યા છે.
પહેલગામ આતંકવાદી હુમલા પછી ભારતે પાકિસ્તાનમાં આતંકવાદી ઠેકાણાઓ અને લશ્કરી સહયોગીઓ પર સચોટ અને તીક્ષ્ણ હુમલો કર્યો. આ ઓપરેશનનું નામ ’ઓપરેશન સિંદૂર’ હતું. આ દરમિયાન, પાકિસ્તાન તરફથી સરહદો પર ડ્રોન હુમલા અને ગોળીબાર ચાલુ રહ્યો.
સૌથી મહત્વની વાત એ છે કે પાકિસ્તાનના ડીજીએમઓએ પોતે ભારતના ડીજીએમઓને ફોન કરીને યુદ્ધવિરામની માંગણી કરી હતી. ભારતે આ ફોન કોલની પુષ્ટિ કરી અને સ્પષ્ટપણે કહ્યું કે આતંકવાદને કોઈપણ કિંમતે સહન કરવામાં આવશે નહીં. આ અંગે અમેરિકાના રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પે સોશિયલ મીડિયા પર દાવો કર્યો હતો કે તેમણે ભારત અને પાકિસ્તાન વચ્ચે યુદ્ધવિરામ કરાવ્યો છે. તેમણે કહ્યું કે તેમની મધ્યસ્થી હેઠળ બંને દેશોએ વાતચીત કરી અને યુદ્ધવિરામનો નિર્ણય લીધો. ટ્રમ્પે કહ્યું, ’અમે આખી રાત વાત કરી અને હવે ભારત અને પાકિસ્તાન વચ્ચે સંપૂર્ણ અને તાત્કાલિક યુદ્ધવિરામ છે.’ અભિનંદન! ભારતે આ દાવાને સ્પષ્ટપણે નકારી કાઢ્યો અને કહ્યું કે આ નિર્ણય ફક્ત ભારત અને પાકિસ્તાન વચ્ચે જ લેવામાં આવ્યો છે અને ટ્રમ્પની તેમાં કોઈ ભૂમિકા નથી.
પાકિસ્તાન હંમેશા ચીનને ’સર્વકાલીન મિત્ર’ કહે છે. પરંતુ આ વખતે જ્યારે કટોકટી ઊભી થઈ, ત્યારે પાકિસ્તાને પહેલા ચીનનો નહીં, પણ અમેરિકાનો સંપર્ક કર્યો. આનાથી બેઇજિંગ ખૂબ ગુસ્સે થયું. સૂત્રોના જણાવ્યા અનુસાર, ચીનને ખરાબ લાગ્યું કે પાકિસ્તાને અમેરિકાને પ્રાથમિકતા આપી અને તેને બાજુ પર મૂકી દીધું.
ટ્રમ્પે યુદ્ધવિરામની જાહેરાત કર્યાના થોડા કલાકો પછી, પાકિસ્તાને ફરીથી ડ્રોન મોકલીને ભારતીય ક્ષેત્રમાં ઘૂસણખોરી કરી. દરમિયાન, પાકિસ્તાને ચીન સાથેની વાતચીત અંગે એક પ્રેસ રિલીઝ જારી કરી અને કહ્યું કે ચીને પાકિસ્તાનના ’સંયમ અને જવાબદાર વલણ’ની પ્રશંસા કરી. આ પછી જ પાકિસ્તાને ડ્રોન મોકલવાનું બંધ કર્યું. ઘણા નિષ્ણાતો માને છે કે પાકિસ્તાને ચીનને ખુશ કરવા માટે આ પગલું ભર્યું હતું.
બે દિવસ પછી, ચીને એક નિવેદન બહાર પાડીને દાવો કર્યો કે તેના વિદેશ પ્રધાન વાંગ યીએ ભારતના રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા સલાહકાર અજિત ડોભાલ સાથે વાત કરી હતી અને આ વાતચીત યુદ્ધવિરામ માટે મહત્વપૂર્ણ હતી. ચીને કહ્યું, ’અમે ઈચ્છીએ છીએ કે ભારત અને પાકિસ્તાન શાંતિ જાળવી રાખે, વાતચીત દ્વારા વિવાદોનો ઉકેલ લાવે અને પ્રદેશને સ્થિર કરે.’ ચીન બંને દેશો સાથે સંપર્ક જાળવી રાખશે. આ પછી, ચીને કહ્યું, અમે ભારત અને પાકિસ્તાન બંને સાથે વાત કરી, અમારા પ્રયાસોને કારણે સંઘર્ષ બંધ થયો અને કાયમી શાંતિ સ્થાપિત થઈ. એકંદરે, અમેરિકા પછી, ચીન પણ યુદ્ધવિરામનો શ્રેય લેવાનો પ્રયાસ કરતું જોવા મળ્યું.
અહીં, ભારતે સ્પષ્ટપણે કહ્યું કે તે ફક્ત સ્વ-બચાવમાં કાર્યવાહી કરી રહ્યું છે અને પાકિસ્તાની સેના દ્વારા કરવામાં આવતી કોઈપણ કાર્યવાહીનો જવાબ આપવામાં આવશે. ભારતે એ પણ સ્પષ્ટ કર્યું કે યુદ્ધવિરામની માંગ પાકિસ્તાન દ્વારા કરવામાં આવી હતી, અને આ નિર્ણય દ્વિપક્ષીય સ્તરે લેવામાં આવ્યો હતો. એક સંક્ષિપ્ત નિવેદનમાં, વિદેશ સચિવ વિક્રમ મિશ્રીએ કહ્યુંઃ પાકિસ્તાનના ડ્ઢર્ય્સ્ં એ આજે બપોરે ૩ઃ૩૫ વાગ્યે ભારતીય ડ્ઢર્ય્સ્ં ને ફોન કર્યો. બંને દેશોએ સાંજે ૫ વાગ્યાથી તમામ લશ્કરી કાર્યવાહી બંધ કરવાનો નિર્ણય લીધો. આગામી વાટાઘાટો ૧૨ મેના રોજ યોજાશે.
૧૧ મેના રોજ, ટ્રમ્પે બીજો દાવો કર્યો કે તેમણે વેપાર દ્વારા દબાણ બનાવીને ભારત અને પાકિસ્તાનને યુદ્ધવિરામ માટે મજબૂર કર્યા. ટ્રમ્પે કહ્યું, ’મેં કહ્યું, જો યુદ્ધવિરામ નહીં થાય તો વેપાર નહીં થાય અને પછી બધાએ કહ્યું – ઠીક છે, આપણે રોકાઈશું.’ જોકે, ભારતે આ વાતને પણ નકારી કાઢી હતી. વિદેશ મંત્રાલયે સ્પષ્ટતા કરી કે અમેરિકા સાથેની વાતચીતમાં ક્યાંય પણ વેપારનો ઉલ્લેખ નથી.ભારતે પાકિસ્તાનને સ્પષ્ટ ચેતવણી આપી હતી કે જો વધુ કોઈ આતંકવાદી કૃત્ય થશે તો તેનો જવાબ વધુ કડક આપવામાં આવશે. યુદ્ધવિરામની શરતોમાં એ પણ ઉમેરવામાં આવ્યું હતું કે કોઈ આતંકવાદી ઘૂસણખોરી થશે નહીં અને સરહદ પર શાંતિ જાળવી રાખવામાં આવશે. તેનું ઉપરાંત, લશ્કરી કાર્યવાહી બંધ થશે, પરંતુ રાજદ્વારી અને વ્યૂહાત્મક દબાણ ચાલુ રહેશે.
