Washingtonતા.૯
અમેરિકન રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પને નોબેલ શાંતિ પુરસ્કાર આપવાની માંગ ફરી એકવાર ઉભી થઈ છે. પાકિસ્તાન અને ઇઝરાયલ પછી, હવે અઝરબૈજાન અને આર્મેનિયાએ નોબેલ શાંતિ પુરસ્કારના નામાંકન માટે ટ્રમ્પને સમર્થન આપ્યું છે. અગાઉ, ટ્રમ્પે આર્મેનિયા અને અઝરબૈજાન વચ્ચે ’શાંતિ સંધિ’ પર હસ્તાક્ષર કર્યા હતા.
અઝરબૈજાનના રાષ્ટ્રપતિ ઇલ્હામ અલીયેવ અને આર્મેનિયાના વડા પ્રધાન નિકોલ પશિન્યાને કહ્યું કે ટ્રમ્પને તેમની મધ્યસ્થી માટે નોબેલ શાંતિ પુરસ્કાર મળવો જોઈએ. અગાઉ, પાકિસ્તાન અને ઇઝરાયલે નોબેલ શાંતિ પુરસ્કાર માટે ટ્રમ્પના નામાંકનને ટેકો આપ્યો હતો.
એશિયાઈ દેશ આર્મેનિયા અને કાકેશસની નજીક સ્થિત દેશ અઝરબૈજાન વચ્ચે ’શાંતિ સંધિ’ પર હસ્તાક્ષર કરતી વખતે, ટ્રમ્પે કહ્યું કે રાષ્ટ્રપતિ તરીકે, મારી સર્વોચ્ચ આકાંક્ષા વિશ્વમાં શાંતિ અને સ્થિરતા લાવવાની છે. બંને ભૂતપૂર્વ સોવિયેત પ્રજાસત્તાકો હંમેશા માટે લડાઈ બંધ કરવા, વાણિજ્ય, મુસાફરી અને રાજદ્વારી સંબંધો ખોલવા, એકબીજાની સાર્વભૌમત્વ અને પ્રાદેશિક અખંડિતતાનો આદર કરવા પ્રતિબદ્ધ છે.
આર્મેનિયા અને અઝરબૈજાન વચ્ચે ચાર દાયકાથી હિંસા અને લડાઈ ચાલી રહી હતી અને આ લડાઈ કારાબાખ પ્રદેશ પર કબજો કરવા અંગે હતી. હકીકતમાં, સોવિયેત સંઘ દરમિયાન, કારાબાખ પ્રદેશ અઝરબૈજાનનો એક ભાગ હતો, પરંતુ આર્મેનિયન વસ્તી અહીં રહેતી હતી અને આ વિસ્તારમાં સ્વાયત્તતા હતી. આર્મેનિયા એક ખ્રિસ્તી દેશ છે અને અઝરબૈજાન મુસ્લિમ બહુમતી ધરાવતો દેશ છે. મુસ્લિમ ઓટ્ટોમન સામ્રાજ્ય દરમિયાન, અહીં મોટા પાયે નરસંહાર થયો હતો અને ઇતિહાસ મુજબ, લગભગ ૧૫ લાખ આર્મેનિયનો માર્યા ગયા હતા. ૧૯૮૮ માં, કારાબાખ ક્ષેત્રમાં રહેતા આર્મેનિયનોએ આના પર બળવો કર્યો અને આર્મેનિયામાં જોડાવાની જાહેરાત કરી.
સોવિયેત યુનિયનના વિઘટન પછી જ્યારે આર્મેનિયા સ્વતંત્ર થયું, ત્યારે કારાબાખ પ્રદેશ માટે આર્મેનિયા અને અઝરબૈજાન વચ્ચે લડાઈ થઈ. આ લડાઈમાં લગભગ ૩૦ હજાર લોકો માર્યા ગયા અને ૧૦ લાખથી વધુ લોકો વિસ્થાપિત થયા હોવાનો અંદાજ છે. ૧૯૯૪ માં, બંને પક્ષો વચ્ચે યુદ્ધવિરામ થયો, ત્યાં સુધીમાં આર્મેનિયનોએ કારાબાખ પ્રદેશ પર કબજો કરી લીધો હતો. ઘણા દાયકાઓ સુધી, બંને પક્ષો વચ્ચે મધ્યસ્થી કરવાના પ્રયાસો કરવામાં આવ્યા, પરંતુ જ્યારે આ પ્રયાસો નિષ્ફળ ગયા, ત્યારે સપ્ટેમ્બર ૨૦૨૦ માં અઝરબૈજાને ફરીથી કારાબાખ પર હુમલો કર્યો અને આ વખતે તુર્કીએ તેને ટેકો આપ્યો. લગભગ છ અઠવાડિયાની લડાઈ પછી, અઝરબૈજાને કારાબાખ પર કબજો કર્યો અને અહીં રહેતા આર્મેનિયનોને અહીંથી ભાગવું પડ્યું.
