New Delhi,તા.૯
છેલ્લા ૧૫ વર્ષોમાં, રાજકારણીઓએ ડિજિટલ દુનિયામાં વિવિધ સોશિયલ મીડિયા પ્લેટફોર્મનો ઉપયોગ ચૂંટણી પ્રચાર સહિત પોતાના રાજકીય એજન્ડાને પ્રોત્સાહન આપવા માટે વધુને વધુ કર્યો છે. વડા પ્રધાનથી લઈને વોર્ડ કાઉન્સિલ સુધી, લગભગ દરેક વ્યક્તિ મુખ્ય સોશિયલ મીડિયા પ્લેટફોર્મ પર હાજર છે. ફેસબુક, એક્સ, ઇન્સ્ટાગ્રામ અને યુટ્યુબની સાથે, રાજકારણીઓ હવે લિંક્ડઇન પર પણ જોવા મળે છે. વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીના એક્સ હેન્ડલ પર આશરે ૧૦.૮ મિલિયન ફોલોઅર્સ છે, જ્યારે રાહુલ ગાંધીના એક્સ પર આશરે ૨૮ લાખ ફોલોઅર્સ છે. આ રાષ્ટ્રીય સ્તરના નેતાઓનો ડેટા છે.
બિહાર તરફ નજર કરીએ તો, લગભગ દરેક પક્ષ પાસે લગભગ તમામ સોશિયલ મીડિયા પ્લેટફોર્મ પર પોતાનું પેજ, હેન્ડલ અને સત્તાવાર આઈડી છે. ટેકનોલોજીમાં હાર્ડવેર અને સોફ્ટવેરની ગુણવત્તા સાથે સસ્તા ડેટાને કારણે, તમામ પક્ષો વચ્ચે શક્ય તેટલા વધુ લોકો સાથે જોડાવા માટે સ્પર્ધા ઉભી થઈ છે. ટેલિફોન નંબરોની જેમ જ સોશિયલ મીડિયાની હાજરીનો પ્રચાર કરવામાં આવી રહ્યો છે. ફેસબુક પર જનસુરાજ આગળ છે, જ્યારે બિહાર ભાજપ ઇન્સ્ટાગ્રામ પર છે. જનતા દળ (યુનાઇટેડ) અને કોંગ્રેસની સાથે, આરજેડી પણ નાગરિકો સાથે સીધો સંપર્ક કરી રહી છે.
૨૦૧૪ની લોકસભા ચૂંટણીથી, દરેક પક્ષે ડિજિટલ દુનિયામાં પોતાના ઉમેદવારોને મદદ કરવા માટે રાજ્ય સ્તરીય “વોર રૂમ” સ્થાપ્યો છે. જો કે, ૨૦૨૫ સુધીમાં, લગભગ દરેક ઉમેદવાર પાસે પોતાનો વોર રૂમ છે, જ્યાં બજેટ-ફ્રેન્ડલી ટેકનોલોજી ધરાવતા યુવાનો દિવસ-રાત કામ કરી રહ્યા છે. ઉમેદવારો સાથે એક કે બે લોકોની ટીમ હોય છે જે તેમના ભાષણના દરેક ક્ષણને વિડિઓ ફોર્મેટમાં કેદ કરે છે અને તેને વોર રૂમમાં મોકલે છે, જ્યાં તેને પ્રક્રિયા કરવામાં આવે છે અને થોડીવારમાં જ સોશિયલ મીડિયા પર અપલોડ કરવામાં આવે છે.
પરિણામે, દિવાલ પેઇન્ટિંગ, બેનરો, પેમ્ફલેટ વગેરેની પ્રથા લગભગ સમાપ્ત થઈ ગઈ છે. શહેરી વિસ્તારોમાં ભાગ્યે જ કોઈ ઉમેદવારે કોઈ બેનરો લગાવ્યા છે. ઉમેદવારીપત્ર ભરતી વખતે રજૂ કરાયેલા સોગંદનામામાં ઉમેદવારે તેમના અધિકૃત સોશિયલ મીડિયા એકાઉન્ટ્સની વિગતો આપવી જરૂરી છે. વધુમાં, કોઈપણ પક્ષ, રાજકારણી અથવા ઉમેદવારની એક અલગ સોશિયલ મીડિયા ઓળખ પણ હોય છે, જે સમર્થકો દ્વારા સંચાલિત થાય છે.
બિહારમાં આ ચૂંટણીમાં પણ ડિજિટલ વિસ્ફોટ થયો છે. કોઈપણ નેતાના સાચા કે ખોટા નિવેદનો સમર્થકો અને વિરોધીઓ દ્વારા ક્ષણભરમાં પ્રસારિત/વાયરલ થઈ રહ્યા છે. મોકામા અકસ્માતના ઘણા વીડિયો કલાકોમાં જ બિહારમાં વાયરલ થઈ ગયા. ઇલેક્ટ્રોનિક મીડિયાના બ્રેકિંગ ન્યૂઝ પહેલાથી જ સોશિયલ મીડિયા પર વધુ પ્રસારિત થઈ રહ્યા છે. પરંતુ બીજી અસર એ છે કે સામાન્ય જનતા પણ માહિતીના ભારણથી પીડાઈ રહી છે. આજના ઝડપી ગતિશીલ વિશ્વમાં, કોઈપણ સમાચારનું આયુષ્ય બે થી ચોવીસ કલાક સુધી મર્યાદિત છે, જેના કારણે કોઈપણ ચોક્કસ મુદ્દા પર અભિપ્રાય વ્યક્ત કરવાનું મુશ્કેલ બને છે.
છતાં, ચૂંટણી દરમિયાન અને પછી સોશિયલ મીડિયાનો ધમધમાટ ચાલુ રહે છે. દરેક વ્યક્તિ હંમેશા પોતાને જાહેર જનતા સમક્ષ રજૂ કરે છે; સોશિયલ મીડિયા લગ્નોથી લઈને અંતિમ સંસ્કારમાં શ્રદ્ધાંજલિ આપવા સુધીના ફોટાથી છલકાઈ જાય છે. હવે, દરેક સરકારી વિભાગ પાસે પણ પોતાની સોશિયલ મીડિયા સાઇટ છે.
