Pakistan ,તા.૫
પાકિસ્તાનમાં વાસ્તવિક સત્તા સેનાના હાથમાં છે અને અહીં લોકશાહી નામ પણ ધીમે ધીમે સમાપ્ત થઈ રહ્યું છે. પાકિસ્તાન સુપ્રીમ કોર્ટના ન્યાયાધીશ અતહર મીનાલ્લાહે ખુલ્લેઆમ કહ્યું કે દેશમાં બંધારણીય શાસનને બદલે સરમુખત્યારશાહી પ્રવર્તી રહી છે. હાઇબ્રિડ સિસ્ટમ હેઠળ, સરકાર અને સેના સાથે મળીને દેશ ચલાવે છે, જેમાં સેનાનો પ્રભાવ ખૂબ વધારે છે.
પાકિસ્તાનમાં સેના સરકાર ચલાવે છે અને આ કોઈથી છુપાયેલું નથી. જે લોકશાહી નામે હતી તે વધુ પાતાળમાં જઈ રહી છે. હવે તેને ખુલ્લેઆમ હાઇબ્રિડ સિસ્ટમ (સરકાર અને સેના બંનેનું શાસન) કહેવામાં આવી રહી છે અને પાકિસ્તાનમાં, શાહબાઝ આર્મી ચીફ અસીમ મુનીરની સરમુખત્યારશાહી હેઠળ કઠપૂતળી સરકાર ચલાવી રહ્યા છે. હવે બધું ખુલ્લેઆમ છે, હવે તે એટલી ખુલ્લી રીતે થઈ રહ્યું છે કે સુપ્રીમ કોર્ટના ન્યાયાધીશને પણ તેનો વાંધો ઉઠાવ્યો છે.
ડોનના એક અહેવાલ મુજબ, પાકિસ્તાન સુપ્રીમ કોર્ટના ન્યાયાધીશ અતહર મિનલ્લાહે ગુરુવારે કહ્યું હતું કે દેશમાં પ્રવર્તતી “હાઇબ્રિડ સિસ્ટમ” વિશે વાત કરવી એ ખરેખર સરમુખત્યારશાહીની હાજરી સ્વીકારવા સમાન છે.
અહેવાલ મુજબ, કરાચી બાર એસોસિએશનને સંબોધતા ન્યાયાધીશ મિનલ્લાહે કહ્યુંઃ “એ સ્વીકારવું જ જોઇએ કે જ્યારે લોકો આજે કહે છે કે એક હાઇબ્રિડ સિસ્ટમ છે, ત્યારે તેનો (વાસ્તવમાં) અર્થ એ થાય છે કે (પાકિસ્તાનમાં) સરમુખત્યારશાહી છે અને કોઈ બંધારણીય શાસન નથી.”
તેમણે જે કહ્યું તે દેશમાં “બંધારણીય શાસનનો અભાવ” છે અને આ કાયદાના શાસન અથવા બંધારણ પર ભદ્ર વર્ગના કબજા માટે જવાબદાર છે. “મારે ઘણા ઉચ્ચ અદાલતના આદેશોમાં લખવું પડ્યું કે દેશમાં કાયદાનું શાસન અથવા બંધારણ નથી; તે ભદ્ર વર્ગ દ્વારા કબજામાં છે,”
વિશ્લેષકોએ પાકિસ્તાનમાં હાલમાં ચાલી રહેલી સરકારની ચોક્કસ સિસ્ટમનું વર્ણન કરવા માટે ’હાઇબ્રિડ સિસ્ટમ’ શબ્દ બનાવ્યો હતો. પોતાને લોકશાહી કહેતા દેશ પર લશ્કરી સરમુખત્યારશાહી શાસન ચલાવી રહી છે અને તેનો આટલો ઇતિહાસ રહ્યો છે તે પોતે જ શરમજનક હતું. પરંતુ હવે એ વાત વધુ શરમજનક છે કે ’હાઇબ્રિડ સિસ્ટમ’ દેખીતી રીતે સન્માનના બેજ તરીકે પહેરવામાં આવી રહી છે. અહેવાલ મુજબ, પાકિસ્તાનના સંરક્ષણ પ્રધાન ખ્વાજા આસિફે જુલાઈમાં ’હાઇબ્રિડ શાસન’ની પ્રશંસા કરી હતી જે હાલમાં દેશ ચલાવી રહ્યું છે.
જો આપણે આ શબ્દને સરળ ભાષામાં સમજાવીએ, તો આમાં સરકાર અને સેના સત્તા વહેંચે છે. આમાં, સેનાનો વર્તમાન નાગરિક સરકાર પર ઘણો પ્રભાવ છે અને સરકાર કેવી રીતે ચાલશે, કયા મુદ્દા પર તે શું કાર્યવાહી કરશે, તે બધું કેવી રીતે મેનેજ કરશે તેમાં મોટી ભૂમિકા ભજવે છે.
