Kabul,તા.૩
અફઘાનિસ્તાન પર ભારતની વ્યૂહરચનામાં અચાનક ફેરફાર ચીન અને પાકિસ્તાન માટે આંચકો બની શકે છે. છેલ્લા કેટલાક મહિનાઓથી, ભારતે તાલિબાન સાથે રાજદ્વારી સંબંધો પુનઃસ્થાપિત કરવાના પ્રયાસો શરૂ કર્યા છે. દરમિયાન, અહેવાલો બહાર આવી રહ્યા છે કે તાલિબાનના વિદેશ પ્રધાન અમીર ખાન મુત્તાકી ટૂંક સમયમાં ભારતની મુલાકાત લેશે. તેઓ નવી દિલ્હીમાં ભારતીય વિદેશ મંત્રી એસ. જયશંકર સહિત અનેક મહત્વપૂર્ણ બેઠકો કરે તેવી અપેક્ષા છે. ૨૦૨૧ માં તાલિબાને અફઘાનિસ્તાન પર કબજો મેળવ્યો ત્યારથી આ પ્રથમ ઉચ્ચ-સ્તરીય બેઠક હશે.
તાલિબાનના વિદેશ મંત્રી અમીર ખાન મુત્તાકીની ભારત મુલાકાત ભારત અને અફઘાનિસ્તાન વચ્ચે એક મહત્વપૂર્ણ રાજદ્વારી વિકાસને ચિહ્નિત કરશે. આ મુલાકાત મહત્વપૂર્ણ છે કારણ કે મુત્તાકી પર સંયુક્ત રાષ્ટ્ર સુરક્ષા પરિષદ દ્વારા પ્રતિબંધો લાદવામાં આવ્યા છે, જેમાં મુસાફરી પ્રતિબંધનો પણ સમાવેશ થાય છે. અફઘાન વિદેશ મંત્રી અમીર ખાન મુત્તાકી આવતા અઠવાડિયે ભારતની મુલાકાત લે તેવી અપેક્ષા છે. જો મુત્તાકીની મુલાકાત થાય છે, તો તે બંને દેશો વચ્ચે એક મહત્વપૂર્ણ રાજદ્વારી વિકાસ હશે.
અત્યાર સુધી, ભારતે તાલિબાન શાસન સાથે મર્યાદિત સંપર્ક જાળવી રાખ્યો છે. ભારતે મુખ્યત્વે અફઘાનિસ્તાનમાં માનવતાવાદી સહાય અને લોકો-થી-લોકોના સંપર્ક પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કર્યું છે, જ્યારે અફઘાનિસ્તાનમાં આતંકવાદ, મહિલાઓ અને લઘુમતી અધિકારો અંગેની તેની ચિંતાઓ પર ભાર મૂક્યો છે. મુત્તાકીની મુલાકાત મહત્વપૂર્ણ છે કારણ કે તે સંયુક્ત રાષ્ટ્ર સુરક્ષા પરિષદના પ્રતિબંધો હેઠળ છે. તેમને વિદેશ મુસાફરી માટે ખાસ છૂટની જરૂર છે. ભૂતકાળમાં, આવા પ્રતિબંધોએ તેમના રાજદ્વારી પ્રયાસોને અવરોધિત કર્યા છે. આ વર્ષના ઓગસ્ટમાં, યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સે યુએન પ્રતિબંધ સમિતિમાં મુક્તિને અવરોધિત કરતા પાકિસ્તાનની પ્રસ્તાવિત મુલાકાત પણ રદ કરવામાં આવી હતી.
૨૦૨૧ માં તાલિબાનના સત્તામાં પાછા ફરવાથી અફઘાનિસ્તાનના રાજકીય પરિદૃશ્યમાં નાટકીય રીતે ફેરફાર થયો. યુએસના નેતૃત્વ હેઠળના દળોની પાછી ખેંચી લીધા પછી, તાલિબાન સમગ્ર દેશમાં ફેલાઈ ગયા અને ૧૫ ઓગસ્ટના રોજ કાબુલ પર કબજો કર્યો, જેના કારણે તત્કાલીન રાષ્ટ્રપતિ અશરફ ગનીને ભાગી જવાની ફરજ પડી. ત્યારથી, તાલિબાન સરકારને વૈશ્વિક મંચ પર સત્તાવાર માન્યતા મળી નથી, જોકે ભારત સહિત ઘણા દેશોએ સુરક્ષા અને માનવતાવાદી ચિંતાઓને સંબોધવા માટે વાતચીતના માધ્યમો જાળવી રાખ્યા છે. ગયા જુલાઈમાં, રશિયા તાલિબાન શાસનને સત્તાવાર રીતે માન્યતા આપનાર પ્રથમ દેશ બન્યો.
કાબુલમાં અગાઉની સરકારો દરમિયાન ભારતે અફઘાનિસ્તાનના પુનર્નિર્માણમાં ભારે રોકાણ કર્યું હતું, જેમાં માળખાગત સુવિધાઓ, શાળાઓ અને હોસ્પિટલોનું નિર્માણ શામેલ છે. જો કે, તાલિબાન સત્તામાં આવ્યા પછી, નવી દિલ્હીએ અફઘાનિસ્તાનમાંથી તેના રાજદ્વારીઓ અને નાગરિકોને પાછા ખેંચી લીધા. ત્યારબાદ, ભારતે ૨૦૨૨ માં કાબુલમાં માનવતાવાદી સહાયના વિતરણની દેખરેખ રાખવા અને ન્યૂનતમ રાજદ્વારી હાજરી જાળવવા માટે “ટેકનિકલ મિશન” ફરીથી ખોલ્યું.
