રાજાશાહીના અંતથી રાજકીય અસ્થિરતાનો સામનો કરી રહેલ નેપાળ આ વખતે પણ અરાજકતાથી ઘેરાયેલું છે. ચિંતાજનક વાત એ છે કે આ અરાજકતાનો અંત આવતો નથી. આ પ્રતિબંધ હટાવ્યા પછી પણ નેપાળના યુવાનો દ્વારા સોશિયલ મીડિયા નામના ડિજિટલ પ્લેટફોર્મ પર પ્રતિબંધ સામે જે રીતે વિરોધ શરૂ થયો હતો, તે સ્પષ્ટ થાય છે કે નવી પેઢીનો ગુસ્સો ફક્ત ડિજિટલ મીડિયા પરના પ્રતિબંધ અંગે નહોતો.
આ વાતની પુષ્ટિ એ વાતથી થાય છે કે રસ્તા પર ઉતરેલા યુવાનોએ પોતાના નેતાઓના ભ્રષ્ટાચારનો ઉલ્લેખ કરીને તેમના રાજીનામાની માંગણી શરૂ કરી દીધી. એવું માનવામાં આવતું ન હતું કે તેમનો ગુસ્સો આટલો હિંસક સ્વરૂપ લેશે કે વડા પ્રધાન કેપી શર્મા ઓલીને રાજીનામું આપવાની ફરજ પડશે, પરંતુ તેમના દમનકારી વલણને કારણે આવું બન્યું છે. સત્તા પરથી હાંકી કાઢ્યા પછી, પ્રશ્ન ઊભો થયો છે કે આ પાડોશી દેશનું રાજકીય ભવિષ્ય શું હશે?
નેપાળની પરિસ્થિતિ બાંગ્લાદેશમાં બનેલી ઘટનાઓની યાદ અપાવે છે. ત્યાં પણ, અનામત નીતિથી ગુસ્સે થયેલા વિદ્યાર્થીઓએ શેખ હસીના સરકાર સામે આંદોલન શરૂ કર્યું, જે તેમને સત્તા પરથી દૂર કરવાનું સાધન બની ગયું.
નેપાળમાં ઉભી થયેલી પરિસ્થિતિ માટે વડા પ્રધાન કેપી શર્મા ઓલી પોતાના સિવાય બીજા કોઈને દોષી ઠેરવી શકતા નથી. તેમની મનસ્વી નીતિઓ જ તેમના પતનનું કારણ બની હતી. નેપાળ માટે ચિંતાનો વિષય ફક્ત એ નથી કે ત્યાં ભાવિ વચગાળાની સરકાર કેવી રીતે રચાશે?
તેના માટે ચિંતાનો વિષય એ પણ છે કે ભ્રષ્ટાચાર વિરોધી આંદોલન અરાજકતાના માર્ગેથી કેવી રીતે પાછું ફરી શકે છે? નેપાળના યુવાનોનો ગુસ્સો સમજી શકાય તેવો છે, પરંતુ જો તે હિંસા દ્વારા વ્યક્ત કરવામાં આવે તો તે કટોકટીમાં વધુ વધારો કરશે. ગુસ્સે ભરાયેલા યુવાનો સેનાનું પણ સાંભળતા નથી તે સારું સંકેત નથી. તેમણે જોવું પડશે કે બાંગ્લાદેશમાં સર્જાયેલી પરિસ્થિતિ નેપાળમાં ન સર્જાય અને જેના કારણે એક વર્ષ પછી પણ ત્યાં અનિશ્ચિતતા પ્રવર્તે છે.
કોવિડ રોગચાળા પછી નેપાળ આર્થિક સંકટથી ઘેરાયેલું છે. રાજકીય અસ્થિરતાએ આ કટોકટીને વધુ વકરી છે. નેપાળના નેતાઓ ગમે તે દાવો કરે, સત્તાના લોભમાં લોકશાહી સાથે તેમણે કરેલા મનસ્વી પ્રયોગોએ લોકોને નિરાશ કર્યા છે.
આ યોગ્ય સમય છે કે નવી પેઢીના નેતાઓ નેપાળનું નેતૃત્વ કરવા આગળ આવે અને તેમના જૂના નેતાઓની ભૂલોમાંથી પાઠ શીખે. ભારતે નેપાળની ચિંતાજનક પરિસ્થિતિઓ પ્રત્યે સાવધ રહેવું પડશે. તેણે એ પણ જોવું પડશે કે અસ્થિરતા અને અરાજકતાથી ઘેરાયેલા નેપાળમાં વિદેશી શક્તિઓ અને ખાસ કરીને ચીનની દખલગીરી ન વધે.
