ભાઈબીજનો તહેવાર ભાઈઓ અને બહેનો વચ્ચેના અતૂટ પ્રેમ અને સ્નેહનું પ્રતીક છે. આ તહેવાર પાંચ દિવસની દિવાળી ઉજવણીનો અંતિમ દિવસ છે, અને આ દિવસે બહેનો તેમના ભાઈઓના લાંબા આયુષ્ય, સુખ અને સમૃદ્ધિ માટે પ્રાર્થના કરે છે. આ દિવસે, ભાઈઓ તેમની બહેનોના સાસરિયાઓના ઘરે જાય છે અને તેમને તિલક લગાવે છે. આ વર્ષે, ભાઈબીજ ૨૩ ઓક્ટોબર, ૨૦૨૫ ના રોજ ઉજવવામાં આવશે.
કેલેન્ડર મુજબ, આ વર્ષે કાર્તિક મહિનાના શુક્લ પક્ષ (વધતા તબક્કા) નો બીજો દિવસ ૨૨ ઓક્ટોબર, ૨૦૨૫ ના રોજ રાત્રે ૮ઃ૧૬ વાગ્યે શરૂ થશે અને ૨૩ ઓક્ટોબર, ૨૦૨૫ ના રોજ રાત્રે ૧૦ઃ૪૬ વાગ્યે સમાપ્ત થશે. તેથી, ઉદય તિથિ અનુસાર, ભાઈ બીજ ૨૩ ઓક્ટોબરના રોજ ઉજવવામાં આવશે.
જ્યોતિષીઓના મતે, ભાઈ બીજ પર ભાઈઓને તિલક લગાવવાનો શુભ સમય બપોરે ૧ઃ૧૩ થી ૩ઃ૨૮ વાગ્યા સુધીનો રહેશે. આ સમય દરમિયાન, બહેનો તેમના ભાઈઓના કપાળ પર તિલક લગાવે છે અને તેમના લાંબા આયુષ્ય અને સુખ અને સમૃદ્ધિ માટે પ્રાર્થના કરે છે. આ દિવસે, બહેનો તેમના ભાઈઓને તિલક લગાવે છે અને તેમને મીઠાઈ ખવડાવે છે, અને ભાઈઓ તેમની બહેનોને તેમની શક્તિ અનુસાર ભેટ આપે છે.
ભાઈબીજનો તહેવાર યમરાજ અને યમુનાની પૌરાણિક કથા સાથે પણ જોડાયેલો છે. ધાર્મિક માન્યતાઓ અનુસાર, યમરાજ એક વખત તેમની બહેન યમુનાને મળવા આવ્યા હતા. યમુનાએ તેમનું પ્રેમથી સ્વાગત કર્યું, આરતી કરી અને તિલક લગાવ્યું. ખુશ થઈને, યમરાજે તેમને આશીર્વાદ આપ્યા કે જે કોઈ ભાઈ આ દિવસે તેમની બહેનના ઘરે જાય છે અને તેને તિલક લગાવે છે તેનું અકાળે મૃત્યુ થશે નહીં. એવું કહેવાય છે કે તે કાર્તિક મહિનાનો બીજો દિવસ હતો. ત્યારથી, બહેનો આ દિવસે તેમના ભાઈઓને શુભેચ્છા પાઠવવા માટે તિલક લગાવવાની પરંપરા વર્ષોથી ચાલી આવે છે.
ભાઈબીજ પર, બહેને સવારે સ્નાન કરવું જોઈએ અને સ્વચ્છ કપડાં પહેરવા જોઈએ. પૂજા થાળીમાં દીવો, રોલી, મીઠાઈ, સૂકું નાળિયેર, હળદર, ચોખાના દાણા અને મૌલીનો દોરો મૂકવો જોઈએ. ઉત્તર અથવા ઉત્તરપૂર્વ તરફ મુખ કરીને બેસો, પછી આરતી કરો અને ભાઈને તિલક લગાવો. ત્યારબાદ, તેને મીઠાઈ ખવડાવો અને ભેટ આપો.
ભાઈ બીજ એ ફક્ત એક તહેવાર નથી, પરંતુ ભાઈ-બહેનો વચ્ચેના પ્રેમ અને વિશ્વાસને મજબૂત કરવાનો પ્રસંગ છે. આ દિવસે, બંને એકબીજા માટે પ્રાર્થના કરે છે અને તેમના સંબંધોને મજબૂત બનાવે છે.
