Gandhinagarતા.૧૦
નાણામંત્રી કનુભાઈ દેસાઈએ ગુજરાત વિધાનસભામાં વર્ષ ૨૦૨૩-૨૪ માટે કોમ્પ્ટ્રોલર અને ઓડિટર જનરલ રિપોર્ટ રજૂ કર્યો.આ રિપોર્ટ રાજ્યના નાણાકીય સ્થિતિનું વ્યાપક વિશ્લેષણ રજૂ કરે છે,જેમાં આવક, ખર્ચ, રાજકોષીય ખાધ, મહેસૂલ સરપ્લસ અને હિસાબી વિસંગતતાઓ અંગે વિગતવાર માહિતીનો સમાવેશ થાય છે. આ રિપોર્ટ રાજ્ય સરકારની નાણાકીય વ્યવસ્થાપન પ્રણાલીની શક્તિઓ અને નબળાઈઓને પ્રકાશિત કરે છે, જે ભવિષ્યના નીતિ નિર્માણ માટે મહત્વપૂર્ણ માર્ગદર્શન પૂરું પાડે છે.
કેગ રિપોર્ટ અનુસાર, વર્ષ ૨૦૨૩-૨૪માં ગુજરાતની રાજકોષીય ખાધ ૨૩,૪૯૩ કરોડ નોંધાઈ હતી, જે પાછલા વર્ષ ૨૦૨૨-૨૩માં ૧૬,૮૪૬ કરોડની ખાધ કરતાં ૩૯.૪૭% વધુ છે.આ વધારો રાજ્યની આવકની તુલનામાં ખર્ચમાં થયેલા વધારાને પ્રતિબિંબિત કરે છે. આ રાજકોષીય ખાધનો આંકડો રાજ્યના નાણાકીય સંસાધનો પર વધતા દબાણને પ્રતિબિંબિત કરે છે, જે ભવિષ્યમાં નાણાકીય આયોજન અને ખર્ચ નિયંત્રણ પર વધુ ધ્યાન આપવાની જરૂરિયાત દર્શાવે છે.
અહેવાલનું એક સકારાત્મક પાસું એ છે કે રાજ્યના મહેસૂલ સરપ્લસમાં નોંધપાત્ર વધારો થયો છે. વર્ષ ૨૦૧૯-૨૦માં મહેસૂલ સરપ્લસ ૧,૯૪૫ કરોડ હતું, જે ૨૦૨૩-૨૪માં વધીને ૩૩,૪૭૭ કરોડ થયું છે, એટલે કે, છેલ્લા પાંચ વર્ષમાં આ આંકડો ૧૭ ગણો વધ્યો છે. મહેસૂલ સરપ્લસ એટલે મહેસૂલ આવક અને ખર્ચ વચ્ચેનો સકારાત્મક તફાવત, જે દર્શાવે છે કે રાજ્યની મહેસૂલ આવક તેના મહેસૂલ ખર્ચ કરતા વધુ રહી છે. આ વધારાનું મુખ્ય કારણ કર અને બિન-કર આવકમાં સુધારો છે, જે રાજ્યના આર્થિક વ્યવસ્થાપનની સફળતાને પ્રતિબિંબિત કરે છે.
અહેવાલમાં રાજ્યના ખર્ચના માળખા પર પણ પ્રકાશ પાડવામાં આવ્યો છે. વર્ષ ૨૦૨૩-૨૪ માં વ્યાજ ચૂકવણી, કર્મચારીઓના પગાર અને પેન્શન પરનો ખર્ચ ૯૬,૫૮૨ કરોડ થયો છે, જે ૨૦૨૨-૨૩માં થયેલા ૭૯,૭૮૪ કરોડ કરતા ૨૧.૦૭% વધુ છે. આ ખર્ચ છેલ્લા પાંચ વર્ષ (૨૦૧૯-૨૦૨૪) દરમિયાન રાજ્યના કુલ મહેસૂલ ખર્ચના લગભગ ૪૪% થી ૫૧% રહ્યો છે. આ આંકડો રાજ્યના નાણાકીય સંસાધનો પર વધતા દબાણને રેખાંકિત કરે છે, જે રાજ્ય સરકારે ખર્ચ નિયંત્રણ માટે નક્કર પગલાં લેવાની જરૂરિયાત દર્શાવે છે. ઝ્રછય્ રિપોર્ટમાં રાજ્યના આવક-ખર્ચ ખાતાઓમાં ગંભીર વિસંગતતાઓ તરફ ધ્યાન દોરવામાં આવ્યું છે. રાજ્ય સરકારના ૩૨૨ કરોડના ૨૯ ચલણોની તપાસ દરમિયાન જાણવા મળ્યું કે ખર્ચ ઘટાડવાને બદલે, બિનખર્ચિત રકમને હિસાબોમાં ખોટી રીતે દર્શાવવામાં આવી હતી. વધુમાં, બિનખર્ચિત રકમને ખોટી રીતે આવક તરીકે રજૂ કરવામાં આવી હતી, જે હિસાબીના સ્થાપિત ધોરણોની વિરુદ્ધ છે. આવી વિસંગતતાઓ નાણાકીય પારદર્શિતા અને જવાબદારી પર પ્રશ્નો ઉભા કરે છે.
