કાર્લ માર્ક્સે કહ્યું હતું કે, ’ઇતિહાસ પોતાને પુનરાવર્તિત કરે છે – પહેલા દુર્ઘટના તરીકે અને પછી પ્રહસન તરીકે.’ અમેરિકન રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પે કટ્ટરપંથી જેહાદી માનસિકતા ધરાવતા પાકિસ્તાની આર્મી ચીફ અને ફિલ્ડ માર્શલ જનરલ અસીમ મુનીરને વ્હાઇટ હાઉસમાં રાત્રિભોજન માટે આમંત્રણ આપીને અને પાકિસ્તાન સાથે ઊંડા વ્યૂહાત્મક સંકલનની ઓફર કરીને માર્ક્સના નિવેદનને સુસંગત બનાવ્યું.
૧૯૮૦-૮૮ માં, અમેરિકન રાષ્ટ્રપતિ રોનાલ્ડ રીગને તત્કાલીન પાકિસ્તાની સરમુખત્યાર જનરલ ઝિયા-ઉલ-હકને ભેટી પડ્યા. ત્યારબાદ રાષ્ટ્રપતિ જ્યોર્જ ડબલ્યુ. બુશે પણ જનરલ પરવેઝ મુશર્રફને ભેટી પડ્યા. શું દર ૨૦ વર્ષે રમાતી આ ખતરનાક રમતનો ત્રીજો પ્રકરણ હવે શરૂ થયો છે? જનરલ ઝિયા અને મુશર્રફની તુલનામાં, મુનીર પાકિસ્તાનના ઔપચારિક રાજ્યના વડા નથી, પરંતુ તેમનો દરજ્જો પણ એ જ છે.
ભૂતકાળમાં રજૂ કરાયેલા ભૂ-રાજકીય દલીલોના આધારે અમેરિકા પાકિસ્તાનને ફરીથી પોતાની નજીક લાવવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યું છે. રીગનને ઝિયાની જરૂર હતી કારણ કે તે સોવિયત યુનિયનને પાકિસ્તાનના પડોશી દેશ અફઘાનિસ્તાનથી પાછળ ધકેલી દેવા માંગતો હતો. અમેરિકાને તેના સાથી તરીકે લડવા માટે મુજાહિદ્દીનની જરૂર હતી.
પાકિસ્તાને તેમને પૂરા પાડ્યા. ઝિયા પોતે જેહાદી સ્વભાવના હતા. એક સમયે, તેમણે કાશ્મીર કબજે કરવાના ઇરાદાથી ભારત સામે જેહાદનું એલાન કર્યું હતું. ત્યારે અમેરિકાએ તેને અવગણ્યું હતું કારણ કે તેનો ઉદ્દેશ્ય સામ્યવાદનો સામનો કરવાનો હતો. રીગનની જેમ, બુશે પણ મુશર્રફને અબજો ડોલરની આર્થિક અને લશ્કરી સહાય આપીને અફઘાનિસ્તાનમાં પરિવર્તન લાવવા માટે પાકિસ્તાનનો ઉપયોગ કર્યો. પછી અમેરિકાએ કટ્ટરપંથી જેહાદી તાલિબાનની સરકારને ઉથલાવી પાડવી પડી, જેણે અમેરિકામાં ૯/૧૧ હુમલા માટે જવાબદાર ઓસામા બિન લાદેનને આશ્રય આપ્યો હતો.
અમેરિકાના પૈસા અને શસ્ત્રોથી સજ્જ પાકિસ્તાને બંને વખત પોતાની ઉપયોગીતા સાબિત કરી, પણ બેવડી રમત પણ રમી. તેણે દક્ષિણ એશિયામાં જેહાદી ઝેર ફેલાવ્યું અને અમેરિકાને અમુક અંશે ખુશ રાખ્યું. આ દંભથી કંટાળીને, ટ્રમ્પે પોતાના પહેલા કાર્યકાળમાં પાકિસ્તાનને લશ્કરી સહાય સંપૂર્ણપણે બંધ કરી દીધી. ૨૦૧૮માં પાકિસ્તાનને ’જૂઠો અને છેતરપિંડી કરનાર’ કહેનારા ટ્રમ્પ આજે તેના વખાણ કરી રહ્યા છે. ખરેખર, વિશ્વ રાજકારણમાં ફરી એક એવો વળાંક આવ્યો છે, જ્યારે અમેરિકાને તેના ભૂ-રાજકીય લક્ષ્યો પ્રાપ્ત કરવા માટે પાકિસ્તાનની જરૂર છે. તેથી જ તે તેને આકર્ષિત કરી રહ્યું છે.
અમેરિકાના સૌથી નજીકના સાથી ઇઝરાયલે પાકિસ્તાનના પાડોશી ઈરાન પર હુમલો કર્યો છે. આ હુમલાનો અંતિમ ઉદ્દેશ્ય તેહરાનમાં બળવો છે. ટ્રમ્પે મુનીર સાથેની મુલાકાતમાં ઈરાનની ચર્ચા કરી અને એમ પણ કહ્યું કે પાકિસ્તાન આ મુદ્દા પર “મારી સાથે સંમત છે”. અમેરિકાને લાગે છે કે શિયા ઈરાનમાં સુપ્રીમ લીડર આયાતુલ્લાહ અલી ખામેનીની સરમુખત્યારશાહીનો અંત લાવવા માટે સુન્ની પાકિસ્તાનનો ઉપયોગ ફ્રન્ટ લાઇન તરીકે થઈ શકે છે. અમેરિકાએ અફઘાન-પાકિસ્તાન સરહદ પર ઇસ્લામિક સ્ટેટના આતંકવાદીઓને પકડવા અને મારવામાં વોશિંગ્ટનના “અભૂતપૂર્વ ભાગીદાર” બનવા બદલ પાકિસ્તાનની પણ પ્રશંસા કરી.
ભારતને ડર છે કે આ બધું અમેરિકાને પાકિસ્તાનના પહેલગામ જેવા બર્બર આતંકવાદી કૃત્યોને અવગણવા તરફ દોરી શકે છે. જોકે ટ્રમ્પ ભારતના આતંકવાદ વિરોધી અભિયાનને સમર્થન આપવાનું વચન આપે છે અને ચીનના પડકારનો સામનો કરવા માટે ભારતને નજીક લાવવા માંગે છે, તે સ્પષ્ટ છે કે મહાસત્તાઓની વ્યૂહરચના ફક્ત એક દેશના હિતો સુધી મર્યાદિત નથી.
