વૈશ્વિક સ્તરે, ભારત આજે માત્ર એક ભૌગોલિક અસ્તિત્વ નથી, પરંતુ તે વિશ્વ માટે આશા, સ્થિરતા અને તકોનું કેન્દ્ર બની ગયું છે. ભારત આજે જે સ્થાને ઊભું છે, તેને ફક્ત એક રાષ્ટ્રની સિદ્ધિ કહેવું ઓછું કહેવાશે. આ 21મી સદીના તે નવા યુગની શરૂઆત છેઆઝાદીના 75 વર્ષથી વધુની સફરમાં, ભારતે વારંવાર સાબિત કર્યું છે કે લોકશાહી માત્ર શાસન વ્યવસ્થા નથી, પરંતુ તે રાષ્ટ્રનો આત્મા છે. આ સાથે, ભારતની વસ્તી અને વિશાળ કુશળ કાર્યબળે તેને એવી સ્થિતિમાં મૂક્યું છે જ્યાંથી તે ફક્ત તેના નાગરિકોના ભવિષ્યને જ નહીં પરંતુ સમગ્ર વિશ્વના વિકાસની દિશા પણ નક્કી કરી શકે છે.હું ગોંદિયા મહારાષ્ટ્રથી એડવોકેટ કિશન સન્મુખદાસ ભાવનાની છું. આ લેખ ત્રણ મુખ્ય સ્તંભો પર આધારિત છે,લોકશાહીની શક્તિ, વસ્તી વિષયક લાભ અને કુશળ કાર્યબળની સંભાવના, જેના કારણે ભારત અને તેના વૈશ્વિકભાગીદારો વચ્ચેના દરેક સંબંધને “જીત-જીત પરિસ્થિતિ” તરીકે વ્યાખ્યાયિત કરી શકાય છે.
મિત્રો, જો આપણે ભારતની પ્રથમ સૌથી મોટી તાકાત વિશે વાત કરીએ, તો ભારત વિશ્વનું સૌથી મોટું લોકશાહી છે. 1950 માં બંધારણના અમલીકરણ પછી, ભારતે ચૂંટણી દ્વારા સત્તા પરિવર્તન, નીતિ નિર્માણ અને નાગરિક અધિકારોને જે તાકાતથી જાળવી રાખ્યા છે તે વિશ્વ માટે એક ઉદાહરણ છે. લોકશાહીનો અર્થ ફક્ત સત્તા પરિવર્તન પૂરતો મર્યાદિત નથી,પરંતુ તે નાગરિક ભાગીદારી, ન્યાયિક પ્રણાલીની સ્વતંત્રતા અને પારદર્શક શાસનના પાયા પર ઉભો છે. વિવિધતામાં એકતા તેની સૌથી મોટી ઓળખ છે, જ્યાં 22 સત્તાવાર ભાષાઓ, હજારો બોલીઓ, સેંકડો ધર્મો અને વિવિધ સંસ્કૃતિઓ હોવા છતાં, લોકો લોકશાહી રીતે સાથે રહે છે. ભારતનું લોકશાહી વૈશ્વિક કંપનીઓ માટે સલામત વાતાવરણ પૂરું પાડે છે કારણ કે તેઓ જાણે છે કે અહીંની નીતિઓ પારદર્શક છે, કાયદાનું શાસન છે અને રોકાણકારોના હિતોનું રક્ષણ થાય છે. વિશ્વના ઘણા ભાગોમાં સરમુખત્યારશાહી અને રાજકીય અસ્થિરતા જોવા મળે છે. આફ્રિકન અને એશિયન દેશોમાં સત્તા પરિવર્તન ઘણીવાર હિંસા અને અરાજકતા તરફ દોરી જાય છે. તેનાથી વિપરીત, ભારતે તેના લોકશાહી માળખા સાથે સ્થિરતાનું વાતાવરણ બનાવ્યું છે. આ જ કારણ છે કે વિશ્વની મોટી કંપનીઓ ભારતને “સલામત આશ્રયસ્થાન” તરીકે જુએ છે.ચીન અથવા રશિયા જેવા દેશોમાં રોકાણ કરતી વખતે વધુ રાજકીય જોખમ હોય છે, જ્યારે ભારતમાં લોકશાહી ખાતરી કરે છે કે નીતિઓ સ્થિર રહે અને રોકાણ સુરક્ષિત રહે. લોકશાહીની એ જ શક્તિ છે જે ભારતને એક અલગ ઓળખ આપે છે.
મિત્રો, જો આપણે ભારતની બીજી સૌથી મોટી તાકાત વિશે વાત કરીએ, તો તે તેની વસ્તી વિષયકતા છે. હાલમાં, ભારતની વસ્તી લગભગ 1.43 અબજ છે અને તેમાંથી 65 ટકાથી વધુ 35 વર્ષથી ઓછી વય જૂથમાં આવે છે. આ પરિસ્થિતિ ભારતને વિશ્વનો સૌથી યુવાન વસ્તી ધરાવતો દેશ બનાવે છે.યુવા વસ્તી કોઈપણ રાષ્ટ્ર માટે ઊર્જા, નવીનતા અને વિકાસનું પ્રતીક છે.જ્યારે યુરોપ અને જાપાન જેવા વિકસિત દેશો વૃદ્ધાવસ્થાની સમસ્યાનો સામનો કરી રહ્યા છે,ત્યારે ભારત પાસે એવો વસ્તી વિષયક ફાયદો છે જે તેને વૈશ્વિક અર્થતંત્રનું એન્જિન બનાવી શકે છે.ભારતની યુવા પેઢી ટેકનોલોજી અપનાવવામાં મોખરે છે.તેઓ માત્ર નવી ટેકનોલોજી અપનાવતા નથી પરંતુ સ્ટાર્ટઅપ્સ અને ઉદ્યોગસાહસિકતા તરફ પણ આગળ વધી રહ્યા છે. આ જ કારણ છે કે ભારત આજે વિશ્વનું ત્રીજું સૌથી મોટું સ્ટાર્ટઅપ ઇકોસિસ્ટમ બની ગયું છે. “મેક ઇન ઇન્ડિયા”, “સ્ટાર્ટઅપ ઇન્ડિયા” અને “ડિજિટલ ઇન્ડિયા” જેવી યોજનાઓ આ યુવા ઉર્જાનું પરિણામ છે.આ વસ્તી વિષયક લાભાંશ ભારતને સ્થાનિક વિકાસની દિશામાં મજબૂત બનાવી રહ્યું છે, પરંતુ વિશ્વ માટે તકો પણ ઉભી કરી રહ્યું છે.ભારતનું આ વસ્તી વિષયક વિશ્વ સ્તરે પણ મહત્વપૂર્ણ છે. ભારત દર વર્ષે લાખો ઇજનેરો, ડોકટરો અને મેનેજમેન્ટ વ્યાવસાયિકો ઉત્પન્ન કરે છે. આ કાર્યબળ સમગ્ર વિશ્વની જરૂરિયાતોને પૂર્ણ કરે છે. ભારતીય વ્યાવસાયિકો આજે અમેરિકા, યુરોપ, ગલ્ફ દેશો અને આફ્રિકામાં તેમની સેવાઓ પૂરી પાડી રહ્યા છે. આ યુવા વસ્તી ગ્રાહક બજાર તરીકે પણ ખૂબ જ આકર્ષક છે.યુવાનો નવી ટેકનોલોજી, ડિજિટલ સેવાઓ અને ગ્રાહક ઉત્પાદનોનો સૌથી મોટો ખરીદદાર છે. આ જ કારણ છે કે વૈશ્વિક કંપનીઓ ભારતને ભવિષ્યનું સૌથી મોટું બજાર માને છે.
મિત્રો, જો આપણે ભારતની ત્રીજી અને સૌથી મહત્વપૂર્ણ તાકાત વિશે વાત કરીએ, તો તે તેનું વિશાળ કુશળકાર્યબળ છે. ભારત આજે વિશ્વનો સૌથી મોટો કુશળ માનવ સંસાધન પૂલ ધરાવે છે. ભારતીયોએ આઇટી, આરોગ્યસંભાળ, એન્જિનિયરિંગ, સંશોધન, શિક્ષણ અને ઉત્પાદન જેવા ક્ષેત્રોમાં પોતાની પ્રતિભાથી સમગ્ર વિશ્વમાં છાપ છોડી છે. બેંગલુરુ, હૈદરાબાદ અને પુણે જેવા શહેરો વૈશ્વિક આઇટી હબ તરીકે ઉભરી આવ્યા છે. ભારતીય આઇટી વ્યાવસાયિકો અમેરિકન સિલિકોન વેલી કંપનીઓ માટે કરોડરજ્જુબન્યા છે. આરોગ્યસંભાળ ક્ષેત્રમાં, ભારતીય ડોકટરો અને નર્સો સમગ્ર વિશ્વમાં તેમની સેવાઓ પૂરી પાડી રહ્યા છે.કોવિડ-19 રોગચાળા દરમિયાન, ભારતીય તબીબી વ્યાવસાયિકોની ક્ષમતા કેટલી વિશાળ છે તે સ્પષ્ટપણે દેખાઈ રહ્યું હતું. ભારત ઉત્પાદન અને સ્ટાર્ટઅપ્સના ક્ષેત્રમાં પણ ઝડપથી પ્રગતિ કરી રહ્યું છે. “મેક ઇન ઇન્ડિયા” અભિયાને વિદેશી રોકાણકારોને આકર્ષ્યા છે અને ભારતમાં ઉત્પાદનનું વાતાવરણ બનાવ્યું છે. ભારતનું સ્ટાર્ટઅપ ઇકોસિસ્ટમ પણ વિશ્વમાં ત્રીજા ક્રમે છે, જેણે લાખો નોકરીઓનું સર્જન કર્યું છે. આ કુશળ કાર્યબળ માત્ર ભારતના અર્થતંત્ર માટે જ નહીં પરંતુ વૈશ્વિક નવીનતા અને વિકાસ માટે પણ મહત્વપૂર્ણ છે.
મિત્રો, જો આપણે આ ત્રણ પરિબળો, લોકશાહી, વસ્તી વિષયકતા અને કુશળ કાર્યબળના સંગમ વિશે વાત કરીએ, જે ભારતને વિશ્વની મોટી કંપનીઓ અને સરકારો માટે આકર્ષણનું કેન્દ્ર બનાવે છે, તો જ્યારે કંપનીઓ ભારતમાં રોકાણ કરે છે, ત્યારે તેમને સ્થિર રાજકીય વાતાવરણ, વિશાળ ગ્રાહક આધાર અને પ્રતિભાશાળી માનવ સંસાધનો મળે છે.આ જ કારણ છે કે એપલ, ગૂગલ, માઇક્રોસોફ્ટ, એમેઝોન અને ટેસ્લા જેવી કંપનીઓ ભારતને ભવિષ્યનું કેન્દ્ર માને છે. ભારત અને તેના વૈશ્વિક ભાગીદારો વચ્ચેનો સંબંધ ફક્ત વેપાર પૂરતો મર્યાદિત નથી. આ સંબંધ ખરેખર પરસ્પર ફાયદાકારક છે. ભારતને રોજગાર, ટેકનોલોજી અને રોકાણ મળે છે, જ્યારે કંપનીઓને ખર્ચમાં ઘટાડો, સ્થિર વાતાવરણ અને વિશાળ બજારની પહોંચ મળે છે. આમ આ સંબંધ “જીત-જીતની પરિસ્થિતિ”નું પ્રતીક બની જાય છે. જોકે, ભારતને પણ કેટલાક પડકારોનો સામનો કરવો પડે છે. શિક્ષણ અને કૌશલ્યમાં અસમાનતા, માળખાગત સુવિધાઓનો અભાવ, ગરીબી અને બેરોજગારી જેવી સમસ્યાઓ હજુ પણ અસ્તિત્વમાં છે. પરંતુ ભારત સરકાર “સ્કિલ ઇન્ડિયા”, “ડિજિટલ ઇન્ડિયા”, “ગતિ શક્તિ યોજના” અને “આત્મનિર્ભર ભારત” જેવા અભિયાનો દ્વારા આ પડકારોને તકોમાં રૂપાંતરિત કરવાનો પ્રયાસ કરી રહી છે. જો આ પ્રયાસો સફળ થાય છે, તો ભારત તેની વસ્તી વિષયકતા અને કુશળ કાર્યબળનો સંપૂર્ણ લાભ લઈ શકશે.
છેલ્લે, જો આપણે ઉપરોક્ત સમગ્ર વર્ણનનો અભ્યાસ અને વિશ્લેષણ કરીશું, તો આપણને ખબર પડશે કે ભારતની તાકાત ત્રણ સ્તંભો પર આધારિત છે, લોકશાહી, વસ્તી વિષયક અને કુશળ કાર્યબળ. આ ત્રણેય મળીને ભારતને માત્ર વિશ્વની આર્થિક મહાસત્તા જ નહીં, પણ એક વિશ્વસનીય વૈશ્વિક ભાગીદાર પણ બનાવી રહ્યા છે. ભારતનું વિકાસ મોડેલ શૂન્ય-સમ નથી, પરંતુ તે સમગ્ર વિશ્વ માટે તકોનું સર્જન કરે છે. આગામી દાયકાઓમાં, જ્યારે વિશ્વ નવા સંકટ અને તકોમાંથી પસાર થશે, ત્યારે ભારત તેની લોકશાહી શક્તિ, યુવા ઉર્જા અને કુશળ કાર્યબળના બળ પર સમગ્ર વિશ્વ માટે આશા અને સહયોગનું કેન્દ્ર રહેશે. આ ભારતની સાચી ઓળખ છે – એક એવું રાષ્ટ્ર જે પોતાના વિકાસની સાથે સમગ્ર વિશ્વની પ્રગતિમાં ફાળો આપે છે અને દરેક વૈશ્વિક ભાગીદારીને વાસ્તવિક “જીત-જીત” બનાવે છે.
કિશન સંમુખદાસ ભાવનાની ગોંડિયા મહારાષ્ટ્ર 9226229318
