વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ ગુરુવારે એમએસ સ્વામિનાથન શતાબ્દી આંતરરાષ્ટ્રીય પરિષદમાં યુએસ ટેરિફ પર પહેલી પ્રતિક્રિયા આપી. અમેરિકા કે ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પનું નામ લીધા વિના, તેમણે કહ્યું કે ભારત ક્યારેય ખેડૂતો, પશુપાલકો અને માછીમારોના હિત સાથે સમાધાન કરશે નહીં. ભારતે અગાઉ ટ્રમ્પના ૫૦% ટેરિફને અન્યાયી, અન્યાયી અને અતાર્કિક ગણાવ્યું હતું.
ટ્રમ્પ રશિયા વિશે વાત કરી રહ્યા છે, પરંતુ એ સમજવું મુશ્કેલ નથી કે ભારત સાથે અટકેલો વેપાર સોદો પણ તેમની નિરાશાના મૂળમાં છે. તેઓ ઇચ્છે છે કે ભારત અમેરિકન કૃષિ ઉત્પાદનો અને ડેરી ઉત્પાદનો માટે પોતાનું બજાર ખોલે. પરંતુ, આ ભારત માટે રાજકીય રીતે ખૂબ જ સંવેદનશીલ મુદ્દો છે. દેશની મોટી વસ્તી કૃષિ પર નિર્ભર છે અને ખેડૂતો આર્થિક રીતે મજબૂત નથી. પછી તેઓ સબસિડીવાળા અમેરિકન ઉત્પાદનો સાથે સ્પર્ધા કરી શકતા નથી. પીએમ મોદીએ તેમના ભાષણ દ્વારા ભારતનો દૃષ્ટિકોણ રજૂ કર્યો છે.
ટ્રમ્પ આ ચિંતા ભાગ્યે જ સમજી શકશે, કારણ કે હવે એવું લાગે છે કે તેમને તેમની દરેક નિષ્ફળતા માટે દોષિત દેશની જરૂર છે. અમેરિકામાં વધતી જતી મોંઘવારી અને બેરોજગારીનું દબાણ અને યુક્રેન યુદ્ધને રોકી ન શકવાની હતાશા ટ્રમ્પના નિર્ણયોમાં પ્રતિબિંબિત થાય છે. પહેલા તેમણે ચીન પર દબાણ લાવવાનો પ્રયાસ કર્યો, પરંતુ જ્યારે તેમને ’દુર્લભ પૃથ્વીના ખનિજો’ના રૂપમાં આંચકો લાગ્યો, ત્યારે તેઓ ભારત અને રશિયાને તેમના મુદ્દા પર સંમત કરાવવા માંગે છે.
ટ્રમ્પ માને છે કે રશિયા તેલ વેચીને યુદ્ધ લડવા માટે સંસાધનો એકઠા કરી રહ્યું છે. જો કે, તેમણે એ હકીકત પ્રત્યે આંખ આડા કાન કર્યા છે કે ચીન મોસ્કોનો સૌથી મોટો વેપારી ભાગીદાર છે. અને, ભારત સિવાય, યુરોપિયન યુનિયન અને અમેરિકા પોતે પણ રશિયા સાથે વેપાર કરવાનું ચાલુ રાખે છે. ભારતીય વિદેશ મંત્રાલયે આ વેપારનો સંપૂર્ણ ડેટા આગળ મૂકીને અમેરિકાનો પર્દાફાશ કર્યો હતો.
ભારત તેની તેલ જરૂરિયાતોના ૮૫% આયાત કરે છે. રશિયા પાસેથી તેલ ખરીદવાથી માત્ર સ્થાનિક જ નહીં પરંતુ વૈશ્વિક તેલ બજાર પણ સ્થિર રહે છે. અમેરિકાની પાછલી બિડેન સરકારે રશિયા પાસેથી તેલ ખરીદવા બદલ ભારતની પ્રશંસા કરી હતી કારણ કે તે બજારને સ્થિર રાખતું હતું. પરંતુ, ટ્રમ્પ આ બધી બાબતોને અવગણી રહ્યા છે. આ મહિને અમેરિકાની ટીમ વેપાર વાટાઘાટો માટે ભારત આવી રહી છે. આશા છે કે બંને દેશો કોઈ રસ્તો શોધી કાઢશે. પરંતુ આ સાથે, ભારતે ટૂંક સમયમાં યુરોપિયન યુનિયન સાથે વેપાર કરાર કરવો જોઈએ અને અન્ય દેશો સાથે પણ આવા જ સોદા કરવા જોઈએ જેથી દેશની નિકાસ વધતી રહે.
