આંધ્રપ્રદેશના શ્રીકાકુલમ જિલ્લામાં એકાદશી નિમિત્તે વેંકટેશ્વર સ્વામી મંદિરમાં થયેલી ભાગદોડમાં લગભગ દસ ભક્તોના મોત ફરી એકવાર દર્શાવે છે કે આવી ઘટનાઓમાંથી કોઈ બોધપાઠ લેવામાં આવી રહ્યો નથી. આ એવા સમયે થયું છે જ્યારે આવી ઘટનાઓ ચાલુ રહે છે, આ વર્ષે ધાર્મિક સ્થળોએ અનેક ભાગદોડ થઈ રહી છે.
મીની તિરુપતિ તરીકે ઓળખાતા વેંકટેશ્વર સ્વામી મંદિરમાં ભાગદોડ એટલા માટે થઈ કારણ કે મંદિરમાં પ્રવેશવાનો એક જ પ્રવેશદ્વાર હતો અને તે પણ સાંકડો હતો. ભક્તોની ભીડના દબાણમાં મંદિરની સીડી પરનો લોખંડનો સળિયો તૂટી પડતાં પરિસ્થિતિ વધુ વણસી ગઈ. આના કારણે અરાજકતા ફેલાઈ ગઈ અને લોકો એકબીજાને કચડી નાખ્યા. આ દુર્ઘટનાને રોકી શકાય નહીં કારણ કે ભક્તોની ભીડને નિયંત્રિત કરવા માટે કોઈ નક્કર પગલાં લેવામાં આવ્યા ન હતા.
મંદિરમાં ભાગદોડમાં મૃત્યુના સમાચાર મળતાં જ શોકનો માહોલ છવાઈ ગયો અને મુખ્યમંત્રીથી લઈને રાષ્ટ્રપતિ સુધી બધાએ શોક વ્યક્ત કર્યો. આ સ્વાભાવિક છે, પણ પૂરતું નથી. કોઈએ ચિંતા કરવી જોઈએ કે જ્યાં મોટી સંખ્યામાં લોકો ભેગા થાય છે ત્યાં પૂરતા અને નક્કર ભીડ વ્યવસ્થાપન પગલાં લાગુ કરવામાં આવે.
ઓછામાં ઓછા ધાર્મિક અને સાંસ્કૃતિક સ્થળોએ, આ ફરજિયાત હોવું જોઈએ, કારણ કે શ્રદ્ધાનો ઉત્સાહ ઘણીવાર સંયમનો અભાવ તરફ દોરી જાય છે. આવું ન થવું જોઈએ, કારણ કે શ્રદ્ધા શિસ્ત અને સંયમની માંગ કરે છે. મઠો અને મંદિરોના સંચાલકો તેમજ સ્થાનિક વહીવટીતંત્રે ખાતરી કરવી જોઈએ કે આ માંગણી પૂર્ણ થાય.
વેંકટેશ્વર સ્વામી મંદિર, જ્યાં ભાગદોડ થઈ હતી, ત્યાં મંદિરના આયોજકો કે સ્થાનિક વહીવટીતંત્રે કોઈ અસરકારક ભીડ વ્યવસ્થાપન પગલાં અમલમાં મૂક્યા નથી. આ હકીકત એ છે કે આંધ્રપ્રદેશમાં આ વર્ષે મંદિરોમાં બે વાર ભાગદોડ થઈ છે. સ્થાનિક વહીવટીતંત્ર મંદિરનું સંચાલન ખાનગી હોવાનો દાવો કરીને પોતાની જવાબદારીથી છટકી શકે નહીં.
ખાસ પ્રસંગોએ આ મંદિરમાં મોટી સંખ્યામાં શ્રદ્ધાળુઓ આવે છે તે જાણવું જોઈતું હતું. એ પણ એક હકીકત છે કે સરકાર દ્વારા સંચાલિત ધાર્મિક સ્થળોએ પણ ભાગદોડ થાય છે. ક્યારેક, પોલીસની હાજરીમાં પણ મંદિરોમાં ભાગદોડ થાય છે, જેના પરિણામે જાનહાનિ થાય છે. ભાગદોડ દેશની બદનામી લાવે છે, તેથી તેને રોકવા માટે નવા પગલાં લેવા જોઈએ.
આ ખાસ કરીને સાચું છે કારણ કે તાજેતરના ભાગદોડ સ્પષ્ટપણે દર્શાવે છે કે આપણા દેશમાં અપનાવવામાં આવતી ભીડ વ્યવસ્થાપન પદ્ધતિઓ બિનઅસરકારક સાબિત થઈ રહી છે. જો કે, નવા ભીડ વ્યવસ્થાપન પગલાં ફક્ત ત્યારે જ અસરકારક રહેશે જો લોકો સંયમ રાખશે.
