વૈશ્વિક સ્તરે આતંકવાદ આજે દરેક દેશ માટે માથાનો દુખાવો બની ગયો છે, પરંતુ દાયકાઓથી તેનો કાયમી ઉકેલ મળ્યો નથી. આ સમસ્યા ભારતમાં દાયકાઓથી છે, પરંતુ જો સંકલ્પોને અમલમાં મૂકવાની મજબૂત ઇચ્છાશક્તિ અને હિંમત હોય, તો કંઈપણ અશક્ય નથી. આ ફોર્મ્યુલાને અનુસરીને, ભારતે નક્સલવાદ અને માઓવાદને સંપૂર્ણપણે નાબૂદ કરવા માટે 31 માર્ચ 2026 ની સમયમર્યાદા આપી છે. આ કાર્યવાહીની પ્રતિક્રિયા એવી છે કે લાખો રૂપિયાનું ઇનામ ધરાવતા ખતરનાક નક્સલીઓ આત્મસમર્પણ કરી રહ્યા છે અથવા એન્કાઉન્ટરમાં માર્યા જઈ રહ્યા છે કારણ કે સરકારી વહીવટને સ્થાનિક લોકોનો ટેકો મળી રહ્યો છે. આજે આપણે આ અંગે ચર્ચા કરી રહ્યા છીએ કારણ કે 22 એપ્રિલ 2025 ના રોજ પહેલગામમાંઆતંકવાદીઓએ પ્રવાસીઓ પર હુમલો કર્યો હતો અને 27 પ્રવાસીઓની ગોળી મારીને હત્યા કરવામાં આવી હતી. આ ઘટના કાશ્મીરના લોકો, ખાસ કરીને પહેલગામના લોકો દ્વારા નાપસંદ કરવામાં આવી છે. અને ૩૫ વર્ષમાં આ પહેલી વાર છે જ્યારે ૨૩ એપ્રિલ ૨૦૨૫ ના રોજ લગભગ તમામ પક્ષો, સંગઠનો, કાશ્મીરી સ્થાનિક રહેવાસીઓ દ્વારા આ ઘટનાના વિરોધમાં બંધનું એલાન આપવામાં આવ્યું હતું. મસ્જિદોના લાઉડસ્પીકર પણ વારંવાર લોકોને બંધમાં જોડાવા માટે વિનંતી કરી રહ્યા હતા. લેખ લેખન દ્વારા મીડિયામાં મારા 40 વર્ષના કરિયરમાં મેં ક્યારેય આટલું વિરોધનું વાતાવરણ જોયું નથી. કાશ્મીર ખીણમાં ઘણા હુમલા થયા છે પરંતુ મેં તે વિસ્તારના સ્થાનિક રહેવાસીઓ દ્વારા આટલો વિરોધ ક્યારેય જોયો નથી. મેં મારા ખાસ મિત્ર, પ્રખ્યાત પ્રિન્ટ અને ડિજિટલ મીડિયા CNN ના મુખ્ય સંપાદક, લાલ ચોક, કાશ્મીરના રહેવાસી, જેમને પ્રિન્ટ અને ઇલેક્ટ્રોનિક મીડિયામાં પણ સારો અનુભવ છે, સાથે મોબાઇલ ફોન પર વાત કરી અને આ ઘટના અંગે માહિતી માંગી. તેમણે મને ઘણી વિડિઓ ક્લિપ્સ મોકલી જેમાં પહેલગામના સ્થાનિક રહેવાસીઓ આ ઘટનાનો જોરશોરથી વિરોધ કરી રહ્યા છે. તે ક્લિપ્સમાં, હમ હિન્દુસ્તાની હૈ, હિન્દુસ્તાન હમારા હૈ અને ભારતીય સેના ઝિંદાબાદ વગેરે જેવા ઘણા નારા સરળતાથી સાંભળી શકાય છે. રશીદ ભાઈએ જણાવ્યું કે આ ઘટનાથી નાગરિકો ખૂબ જ ગુસ્સે છે, કારણ કે તેમનો રોજગાર પ્રવાસીઓ સાથે જોડાયેલો છે, તેથી મુખ્યમંત્રી અને વિપક્ષી નેતાઓએ પણ આ બાબતે સરકારને સંપૂર્ણ સમર્થન આપ્યું છે અને આ ઘટનાનો સખત વિરોધ કર્યો છે અને ગુનેગારોને કડક સજા આપવાની વાત કરી છે, જ્યારે કેન્દ્રીય સ્તરે પણ સમગ્ર વિપક્ષે એક થઈને આ ઘટનાની સખત નિંદા કરી છે અને ગુનેગારોને કડક સજા આપવાની વાત કરી છે. મારું માનવું છે કે જો સમગ્ર કાશ્મીરના રહેવાસીઓ, ભારત સરકાર, ભારતીય સેના અને વિશ્વના તમામ દેશો એક થઈ જાય, તો આતંકવાદ ટકી શકશે નહીં; તેની સમયમર્યાદા પણ નક્સલવાદના અંતની જેમ 31 માર્ચ, 2026 નક્કી કરી શકાય છે. આતંકવાદ વિરુદ્ધ સમગ્ર કાશ્મીર બંધ સફળ થતાં, પહેલગામના રહેવાસીઓ રસ્તાઓ પર ઉતરી આવ્યા અને વિરોધ પ્રદર્શન કર્યું, મસ્જિદોમાં લાઉડસ્પીકર દ્વારા બંધમાં જોડાવા માટે અપીલ કરવામાં આવી અને 35 વર્ષમાં પહેલી વાર, કાશ્મીર પણ આતંકવાદ વિરુદ્ધ રસ્તાઓ પર ઉતરી આવ્યું અને ભારતીય સેના ઝિંદાબાદ, હમ હિન્દુસ્તાની હૈ હમારા હૈ (અમે ભારતીય છીએ, ભારત આપણું છે) જેવા નારા લગાવવામાં આવ્યા. તેથી, આજે મીડિયામાં ઉપલબ્ધ માહિતીની મદદથી, આપણે આ લેખ દ્વારા ચર્ચા કરીશું કે, જો કાશ્મીરના લોકોનું સમર્થન, સમગ્ર વિશ્વનું સમર્થન, ભારતની કાર્યવાહી પર તાત્કાલિક પ્રતિક્રિયાની રણનીતિ ચાલુ રહી, તો નક્સલવાદની જેમ, 31 માર્ચ, 2026 ને આતંકવાદ માટે અંતિમ તારીખ જાહેર કરવાની શક્યતા નકારી શકાય નહીં.
મિત્રો, જો આપણે 35 વર્ષમાં પહેલીવાર કાશ્મીરના લોકોને આતંકવાદ સામે રસ્તા પર આવવા માટે પ્રોત્સાહિત કરવાની વાત કરીએ, તો શ્રીનગરથી દિલ્હી સુધીના હંગામા વચ્ચે, કાશ્મીર ખીણ પણ આ આતંકવાદી ઘટના સામે ઉભી જોવા મળે છે. આ જઘન્ય આતંકવાદી ઘટના સામે પહેલગામ સહિત કાશ્મીરના ઘણા વિસ્તારોમાં લોકો પ્રદર્શન કરતા જોવા મળ્યા. આ પહેલી વાર છે જ્યારે કાશ્મીરના લોકો આતંકવાદીઓ વિરુદ્ધ ખુલ્લેઆમ બોલી રહ્યા છે. આ ઘટના સામે શાસક અને વિપક્ષી તમામ પક્ષો એક થયા છે, જ્યારે હુર્રિયત કોન્ફરન્સ જેવા સંગઠને પણ ખીણ બંધનું એલાન આપ્યું છે. એક અગ્રણી અંગ્રેજી અખબારે તેના પહેલા પાનાના તંત્રીલેખમાં કહ્યું છે કે આ જઘન્ય ઘટના માત્ર નિર્દોષ લોકો પર હુમલો નથી, પરંતુ કાશ્મીરની ઓળખ અને મૂલ્યો, તેની આતિથ્ય, અર્થતંત્ર અને શાંતિ પર પણ હુમલો છે. સ્પિરિટ ઓફ કાશ્મીર આ અત્યાચારની નિંદા કરે છે અને પીડિતોના પરિવારો પ્રત્યે સંવેદના વ્યક્ત કરે છે. (૧) આતંકવાદી ઘટના સામે બંધ: પહેલગામ હુમલા સામે ખીણ બંધના આહ્વાનને સામાન્ય જનતા તેમજ વિવિધ રાજકીય પક્ષો, ધાર્મિક અને વેપારી સંગઠનો અને અલગતાવાદી છબી ધરાવતારાજકારણીઓ દ્વારા પણ સમર્થન મળ્યું છે. ખીણના રાજકારણમાં મજબૂત હાજરી ધરાવતા પક્ષો, જેમ કે શાસક નેશનલ કોન્ફરન્સ, વિપક્ષી પીપલ્સ ડેમોક્રેટિક પાર્ટી (PDP), પીપલ્સ પાર્ટી, અપની પાર્ટીએ ખીણ બંધને ટેકો આપ્યો છે. ખીણ બંધના આહ્વાનને હુર્રિયત કોન્ફરન્સ અને તેના અધ્યક્ષ મીરવાઇઝ ઉમર ફારૂકે પણ ટેકો આપ્યો છે. (૨) ઉલેમા સંગઠન અને હુર્રિયત પણ બંધને સમર્થન આપે છે. ધાર્મિક સંસ્થાઓના સંગઠન મુત્તાહિદા મજલિસ ઉલેમાએ પણ બંધને ટેકો આપ્યો છે અને લોકોને ખીણ બંધને સફળ બનાવીને આ ઘૃણાસ્પદ ઘટના સામે પોતાનો વિરોધ નોંધાવવા અપીલ કરી છે. મીરવાઇઝ ઉમર ફારૂકે આ આતંકવાદી ઘટનામાં માર્યા ગયેલા લોકો પ્રત્યે સંવેદના વ્યક્ત કરતા કહ્યું કે જમ્મુ અને કાશ્મીરનો ઇસ્લામિક સમુદાય શોકગ્રસ્ત પરિવારોની સાથે ઉભો છે. તેમણે લોકોને શાંતિપૂર્ણ રીતે વિરોધ કરવા પણ હાકલ કરી. (૩) પીડિતો તરફ લંબાવાયેલા મદદના હાથ – આ ઘટના પછી જમ્મુ અને કાશ્મીરના લોકોએ પણ પીડિતોને મદદ કરવા માટે હાથ લંબાવ્યા. પહેલગામની ઘટના પછી, ટુરિસ્ટ ટેક્સી સ્ટેન્ડ યુનિયને મોડી રાત સુધી સ્ટેન્ડ ખુલ્લા રાખ્યા હતા જે સામાન્ય રીતે છ થી સાત વાગ્યા સુધી ખુલ્લા રહેતા હતા. ટુરિસ્ટ ટેક્સી સ્ટેન્ડ યુનિયન સાથે સંકળાયેલા લોકો મોડી રાત સુધી ટેક્સી સ્ટેન્ડ પર રહ્યા, ટેક્સી યુનિયને એક વીડિયો પણ જારી કરીને કહ્યું કે તે 24 કલાક મદદ કરવા તૈયાર છે. ટેક્સી યુનિયને એમ પણ કહ્યું કે જો પ્રવાસીઓને તેમના પ્રિયજનો સાથે વાત કરવા માટે વાહનો, પૈસા, મોબાઇલ ફોન, રહેવાની વ્યવસ્થા અથવા ઘાયલો માટે લોહીની જરૂર હોય, તો તેઓ અમારો સંપર્ક કરી શકે છે. ટેક્સી યુનિયને આ હેતુ માટે નંબરો જારી કર્યા છે (4)- અખબારોએ તેમના મુખ્ય પાના કાળા રંગમાં છાપ્યા. કાશ્મીર ખીણના ઘણા અગ્રણી અખબારોએ પહેલગામ આતંકવાદી ઘટના સામે પોતાનો વિરોધ વ્યક્ત કરવા માટે તેમના મુખ્ય પાના કાળા રંગમાં છાપ્યા છે. કાળા પાના પર હેડલાઇન માટે અખબારોમાં લાલ અને સફેદ રંગોનો ઉપયોગ થતો હતો. ગ્રેટર કાશ્મીર, રાઇઝિંગ કાશ્મીર, કાશ્મીર ઉઝમા, આફતાબ, તૈમિલ ઇર્શાદ જેવા મુખ્ય અંગ્રેજી અને ઉર્દૂ દૈનિક અખબારોએ પણ તેમના ફોર્મેટમાં ફેરફાર કર્યો. આતંકવાદી ઘટનાના વિરોધમાં પહેલગામથી શ્રીનગર સુધી દુકાનો અને પેટ્રોલ પંપ બંધ છે. અધિકારીઓના જણાવ્યા અનુસાર, છેલ્લા 35 વર્ષમાં પહેલીવાર કાશ્મીરના લોકોએ કોઈપણ આતંકવાદી ઘટના સામે ખીણ બંધનું એલાન આપ્યું છે. આ વખતે પહેલગામ હુમલા પર કાશ્મીરની પ્રતિક્રિયા અલગ હોવાનું કહેવાય છે અને કેટલીક બાબતો પહેલી વાર જોવા મળી રહી છે.
મિત્રો, જો આપણે પહેલગામમાં બજારો બંધ અને વિરોધ પ્રદર્શનોની વાત કરીએ, તો 35 વર્ષમાં પહેલી વાર આજે કાશ્મીર સંપૂર્ણપણે બંધ છે. મસ્જિદોમાં લગાવવામાં આવેલા લાઉડસ્પીકર દ્વારા લોકોને બંધમાં જોડાવા માટે અપીલ કરવામાં આવી રહી છે અને લોકો પોતે પણ હુમલાનો વિરોધ કરી રહ્યા છે. ૩૫ વર્ષમાં પહેલી વાર, કાશ્મીર આતંકવાદી હુમલા સામે ઊભું થયું છે અને એક થઈને વિરોધ કરી રહ્યું છે. પહેલગામમાં બજારો સંપૂર્ણપણે બંધ છે. આતંકવાદી હુમલામાં માર્યા ગયેલા 26 નિર્દોષ લોકોમાં સૈયદ આદિલ હુસૈન શાહનો પણ સમાવેશ થાય છે, જે પ્રવાસીઓને ઘોડેસવારી કરાવતો હતો અને જ્યારે તેણે હત્યારાઓનો સામનો કરવાનો પ્રયાસ કર્યો ત્યારે તેને ગોળી મારીને હત્યા કરવામાં આવી હતી. “હું ભારતીય છું” ના નારા – દુકાનદારો અને હોટેલ માલિકોએ આજે પહેલગામમાં વિરોધ કૂચ કાઢી હતી અને “હિન્દુસ્તાન ઝિંદાબાદ” અને “હું ભારતીય છું” ના નારા લગાવ્યા હતા. તેમણે કહ્યું કે તેઓ ત્યાં હજુ પણ ફસાયેલા પ્રવાસીઓને શક્ય તેટલી મદદ પૂરી પાડશે, જેમાં 15 દિવસ માટે મફત રહેવાની વ્યવસ્થાનો પણ સમાવેશ થાય છે. આતંકવાદ સામે લાંબા સંઘર્ષ પછી ખીણમાં શાંતિ જોવા મળી હતી અને છેલ્લા કેટલાક વર્ષોથી પ્રવાસીઓ અહીં આવી રહ્યા હતા, આ હુમલો કદાચ સમય પાછો ફેરવી શકે છે.
મિત્રો, જો આપણે કાશ્મીરના નેતાઓ દ્વારા હુમલાની નિંદા વિશે વાત કરીએ, તો જમ્મુ અને કાશ્મીરના મુખ્યમંત્રીએ આ હુમલાને “ઘૃણાસ્પદ” ગણાવ્યો છે. ગઈકાલે હુમલાના સમાચાર આવ્યા પછી તેમણે ઇન્સ્ટાગ્રામ પર પોસ્ટ કરી: “મને આ વાત પર વિશ્વાસ નથી થઈ રહ્યો. અમારા મહેમાનો પર હુમલો એક ઘૃણાસ્પદ ઘટના છે. આ હુમલાના ગુનેગારો પ્રાણીઓ છે, અમાનવીય અને ઘૃણાસ્પદ.” નિંદા કરવા માટે કોઈ શબ્દો પૂરતા નથી. હું મૃતકોના પરિવારજનો પ્રત્યે સંવેદના વ્યક્ત કરું છું. પીપલ્સ ડેમોક્રેટિક પાર્ટી (PDP) ના પ્રમુખે બુધવારે જમ્મુ અને કાશ્મીરના પહેલગામમાં થયેલા આતંકવાદી હુમલા માટે દેશવાસીઓની માફી માંગી. મહેબૂબાના નેતૃત્વમાં, પીડીપીના નેતાઓ અને કાર્યકરો શ્રીનગરના શેર-એ-કાશ્મીર પાર્ક નજીક પાર્ટી મુખ્યાલયમાં એકઠા થયા અને ત્યાંથી વિરોધ કૂચ શરૂ કરી. વિરોધ પ્રદર્શન બાદ મીડિયા સાથે વાત કરતા મહેબૂબાએ કહ્યું કે, આ હુમલો ફક્ત નિર્દોષ પ્રવાસીઓ પર જ નહીં પરંતુ કાશ્મીરીયત પર પણ હતો. હું દેશવાસીઓને કહેવા માંગુ છું કે આપણે શરમ અનુભવીએ છીએ. કાશ્મીરીઓના હૃદય દુઃખી છે અને આ દુઃખની ઘડીમાં અમે તમારી સાથે ઉભા છીએ, અમે સરકાર પાસે માંગ કરીએ છીએ કે ગુનેગારોને વહેલી તકે સજા આપવામાં આવે. આ અમારા પર હુમલો હતો, અમે તેની નિંદા કરીએ છીએ અને તેને સહન કરવામાં આવશે નહીં. ગૃહમંત્રી અહીં છે અને તેમણે આ હુમલામાં સામેલ આતંકવાદીઓને શોધી કાઢવા જોઈએ જેથી તેમને શક્ય તેટલી વહેલી તકે સજા મળી શકે.
મિત્રો, જો આપણે 23 એપ્રિલ 2025 ના રોજ મોડી સાંજે પૂર્ણ થયેલી કેબિનેટ કમિટી ઓન સિક્યુરિટી દ્વારા લેવામાં આવેલા નિર્ણયો વિશે વાત કરીએ, તો બુધવારે સાંજે પ્રધાનમંત્રી નરેન્દ્ર મોદીની અધ્યક્ષતામાં સુરક્ષા પર CCS ની બેઠક યોજાઈ હતી. CCS ને 22 એપ્રિલ, 2025 ના રોજ પહેલગામમાં થયેલા આતંકવાદી હુમલા વિશે વિગતવાર માહિતી આપવામાં આવી હતી, જેમાં 25 ભારતીયો અને એક નેપાળી નાગરિક માર્યા ગયા હતા. બીજા ઘણા લોકો ઘાયલ થયા. સીસીએસએ આ હુમલાની સખત નિંદા કરી અને પીડિતોના પરિવારો પ્રત્યે ઊંડી સંવેદના વ્યક્ત કરી અને ઘાયલોના ઝડપથી સ્વસ્થ થવાની આશા વ્યક્ત કરી. આ આતંકવાદી હુમલાની ગંભીરતાને ઓળખીને, સુરક્ષા પરની કેબિનેટ સમિતિ (CCS) એ નીચેના પગલાં લેવાનો નિર્ણય લીધો: (1) સિંધુ જળ સંધિ, 1960 તાત્કાલિક અસરથી સ્થગિત કરવામાં આવશે જ્યાં સુધી પાકિસ્તાન વિશ્વસનીય અને અપરિવર્તનીય રીતે સરહદ પાર આતંકવાદને ટેકો આપવાનું બંધ ન કરે. (૨) ઇન્ટિગ્રેટેડ ચેક પોસ્ટ અટારી તાત્કાલિક અસરથી બંધ કરવામાં આવશે. જે લોકોએ માન્ય મંજૂરી સાથે સરહદ પાર કરી છે તેઓ 1 મે, 2025 પહેલા તે માર્ગે પાછા આવી શકે છે. (3) પાકિસ્તાની નાગરિકોને (SAARC) વિઝા માફી યોજના વિઝા હેઠળ ભારત મુસાફરી કરવાની મંજૂરી આપવામાં આવશે નહીં. ભૂતકાળમાં પાકિસ્તાની નાગરિકોને જારી કરાયેલા કોઈપણ SVES વિઝા રદ ગણવામાં આવશે. SVES વિઝા હેઠળ ભારતમાં હાજર કોઈપણ પાકિસ્તાની નાગરિક પાસે ભારત છોડવા માટે 48 કલાકનો સમય હોય છે. (૪) નવી દિલ્હીમાં પાકિસ્તાન હાઈ કમિશનના સંરક્ષણ, લશ્કરી, નૌકાદળ અને હવાઈ સલાહકારોને પર્સોના નોન ગ્રેટા જાહેર કરવામાં આવ્યા છે. તેની પાસે ભારત છોડવા માટે એક અઠવાડિયાનો સમય છે. (૫) ભારત ઇસ્લામાબાદ સ્થિત ભારતીય હાઇ કમિશનમાંથી તેના સંરક્ષણ, નૌકાદળ અને હવાઈ સલાહકારોને પાછા ખેંચી લેશે. સંબંધિત હાઇ કમિશનમાં આ જગ્યાઓ નાબૂદ ગણવામાં આવશે. બંને હાઈ કમિશનમાંથી સર્વિસ એડવાઈઝર્સના પાંચ સપોર્ટ સ્ટાફને પણ પાછા બોલાવવામાં આવશે. ૧ મે ૨૦૨૫ સુધીમાં વધુ ઘટાડા દ્વારા કુલ હાઇ કમિશનની સંખ્યા હાલના ૫૫ થી ઘટાડીને ૩૦ કરવામાં આવશે.
તેથી, જો આપણે ઉપરોક્ત સમગ્ર વર્ણનનો અભ્યાસ અને વિશ્લેષણ કરીએ, તો આપણને જાણવા મળશે કે પહેલગામ પ્રવાસી હુમલો – 35 વર્ષમાં પહેલી વાર, કાશ્મીર પણ આતંકવાદ સામે રસ્તા પર ઉતર્યું – ભારતીય સેના ઝિંદાબાદ, હમ હિન્દુસ્તાની હૈ હિન્દુસ્તાન હમારા હૈ ના નારા લાગ્યા. આતંકવાદ વિરુદ્ધ સમગ્ર કાશ્મીર બંધ સફળ રહ્યો – પહેલગામના રહેવાસીઓ રસ્તા પર ઉતરી આવ્યા, વિરોધ કર્યો – મસ્જિદોના લાઉડસ્પીકર પર બંધમાં જોડાવાની અપીલ કરવામાં આવી, કાશ્મીરીઓએ ટેકો આપ્યો – આખી દુનિયાએ ટેકો આપ્યો – જો ભારતની કાર્યવાહી પર તાત્કાલિક પ્રતિક્રિયા આપવાની રણનીતિ ચાલુ રહી, તો નક્સલવાદની જેમ, આતંકવાદ માટે પણ અંતિમ તારીખ 31 માર્ચ, 2026 હોઈ શકે છે.
કિશન સનમુખદાસ ભાવનાની ગોંડિયા મહારાષ્ટ્ર 9284141425
