એનડીએ ગઠબંધન સત્તાની હેટ્રિક હાંસલ કરવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યું છે, ત્યારે કોંગ્રેસની આગેવાની હેઠળનું ભારત ગઠબંધન તેની પુનરાગમન કરવા માટે ભયાવહ જણાય છે
Maharashtra,તા.૧૯
મહારાષ્ટ્રમાં વિધાનસભા ચૂંટણીનો પ્રચાર સોમવારે સાંજે પુરો થયા બાદ હવે મતદાનનો વારો છે. રાજ્યની તમામ ૨૮૮ વિધાનસભા બેઠકો માટે બુધવારે એક જ તબક્કામાં મતદાન થઈ રહ્યું છે, જેમાં ૪૧૩૬ ઉમેદવારોનું ભાવિ દાવ પર છે. જ્યારે ભાજપની આગેવાની હેઠળનું એનડીએ ગઠબંધન (મહાયુતિ) સત્તાની હેટ્રિક હાંસલ કરવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યું છે, ત્યારે કોંગ્રેસની આગેવાની હેઠળનું ભારત ગઠબંધન તેની પુનરાગમન કરવા માટે ભયાવહ જણાય છે. પ્રકાશ આંબેડકરના વીબીએસથી લઈને અસદુદ્દીન ઓવૈસીની એઆઈએમઆઈએમ સુધી, ઘણી નાની પાર્ટીઓ કિંગમેકર બનવાનો પ્રયાસ કરી રહી છે.
મહારાષ્ટ્રનો રાજકીય મિજાજ આ વખતે સંપૂર્ણપણે એકસરખો નથી, કેટલીક જગ્યાએ મહાયુતિનો દબદબો છે તો કેટલીક જગ્યાએ મહા વિકાસ આઘાડીને ધાર મળી શકે છે. આ વખતે જે રીતે સીટ મુજબની લડાઈ થઈ રહી છે તેના કારણે નાના પક્ષો અને અપક્ષ ઉમેદવારોની ભૂમિકા મહત્વની બની રહેવાની છે. આ વખતે કુલ ૧૫૮ પાર્ટીઓ પોતાનું નસીબ અજમાવી રહી છે. જ્યારે ભાજપ એકનાથ શિંદેની શિવસેના અને અજિત પવારની એનસીપી સાથે ચૂંટણી લડી રહી છે, ત્યારે કોંગ્રેસ ઉદ્ધવ ઠાકરેની શિવસેના યુબીટી અને શરદ પવારની એનસીપી એસપી સાથે ચૂંટણી લડી રહી છે.
મહારાષ્ટ્ર વિધાનસભા ચૂંટણીમાં કોઈપણ પક્ષે તમામ ૨૮૮ બેઠકો પર પોતાના ઉમેદવારો ઉભા રાખ્યા નથી. ભાજપ ૧૪૯ બેઠકો પર નસીબ અજમાવી રહી છે, જ્યારે એકનાથ શિંદેની શિવસેના ૮૧ બેઠકો પર અને અજિત પવારની એનસીપી ૫૯ બેઠકો પર અજમાવી રહી છે. તેવી જ રીતે, કોંગ્રેસના ઉમેદવારો ૧૦૧ વિધાનસભા બેઠકો પર ચૂંટણી લડી રહ્યા છે, જ્યારે શરદ પવારની એનસીપી એસપી ૮૬ બેઠકો પર અને ઉદ્ધવ ઠાકરેની પાર્ટી શિવસેના ૯૫ બેઠકો પર ચૂંટણી લડી રહી છે. બસપા ૨૩૭ બેઠકો પર પોતાનું નસીબ અજમાવી રહી છે જ્યારે પ્રકાશ આંબેડકરની વંચિત બહુજન અઘાડીએ ૨૦૦ બેઠકો પર ઉમેદવારો ઉભા રાખ્યા છે.
રાજ ઠાકરેની મહારાષ્ટ્ર નવનિર્માણ સેનાએ ૧૨૫ બેઠકો પર ઉમેદવારો ઉભા રાખ્યા છે. મહારાષ્ટ્ર સ્વરાજ પાર્ટી ૩૨ સીટો પર, પ્રહાર જનશક્તિ પાર્ટી ૩૮ સીટો પર અને રાષ્ટ્રીય સમાજ પક્ષ ૯૩ સીટો પર ચૂંટણી લડી રહી છે. અસુદ્દીન ઓવૈસીની પાર્ટી એઆઇએમઆઇએમએ કુલ ૧૭ સીટો પર ઉમેદવારો ઉભા રાખ્યા છે જ્યારે સમાજવાદી પાર્ટી ૯ સીટો પર પોતાનું નસીબ અજમાવી રહી છે. આ પક્ષો ઉપરાંત લગભગ ૨,૦૮૬ અપક્ષ ઉમેદવારો પણ મેદાનમાં છે.
જો આપણે મહારાષ્ટ્રમાં ૨૦૧૯ની વિધાનસભા ચૂંટણીના પરિણામો પર નજર કરીએ તો ૨૮૮ બેઠકોમાંથી ભાજપે ૧૦૫ બેઠકો અને શિવસેનાએ ૫૬ બેઠકો જીતી હતી. જ્યારે એનસીપીને ૫૪ અને કોંગ્રેસને ૪૪ બેઠકો મળી હતી. આ સિવાય લગભગ ૨૯ બેઠકો અન્યોએ જીતી હતી, જેમાંથી ૧૬ બેઠકો નાના પક્ષોએ જીતી હતી જ્યારે ૧૩ બેઠકો પર અપક્ષ ધારાસભ્યો ચૂંટાયા હતા. ભાજપ-શિવસેનાએ મળીને ૧૬૧ બેઠકો જીતી હતી જ્યારે કોંગ્રેસ-એનસીપી ૯૮ બેઠકો જીતવામાં સફળ રહી હતી.
એનડીએ બહુમતી કરતાં વધુ બેઠકો જીતી હતી, પરંતુ શિવસેના અને ભાજપ વચ્ચેના સંબંધો મુખ્યમંત્રી પદને લઈને બગડ્યા હતા. ઉદ્ધવ ઠાકરેએ ભાજપ સાથે નાતો તોડીને કોંગ્રેસ અને એનસીપી સાથે સરકાર બનાવી. અઢી વર્ષ બાદ શિવસેનામાં બળવો થયો હતો. એકનાથ શિંદે ૩૮ ધારાસભ્યો સાથે ઉદ્ધવને છોડીને ભાજપ સાથે સરકાર બનાવી. આ પછી ૨૦૨૩માં એનસીપીમાં બળવો થયો અને અજિત પવાર ૪૦ ધારાસભ્યો સાથે સરકારમાં જોડાયા.
મહારાષ્ટ્ર વિધાનસભાની ચૂંટણીમાં ફરી એકવાર ભાજપની આગેવાની હેઠળના એનડીએ અને કોંગ્રેસના નેતૃત્વવાળા ભારત ગઠબંધન (મહાયુતિ વિ મહાવિકાસ અઘાડી) વચ્ચે મુકાબલો છે. ૨૦૨૪ની લોકસભાની ચૂંટણી આ ગઠબંધનની પેટર્ન પર લડવામાં આવી હતી, મહાવિકાસ અઘાડીનો સત્તાધારી મહાયુતિ પર ઉપર હાથ હતો. મહા વિકાસ આઘાડીએ ૩૧ બેઠકો જીતી હતી જ્યારે મહાયુતિને ૧૭ બેઠકોથી સંતોષ માનવો પડ્યો હતો.
લોકસભા ચૂંટણીના પરિણામોના આધારે, મહાવિકાસ અઘાડી લગભગ ૧૬૦ બેઠકો પર આગળ ચાલી રહી છે જ્યારે મહાયુતિ ૧૨૮ બેઠકો પર આગળ છે. મહાયુતિ અને મહાવિકાસ આઘાડીને મળેલા મતોમાં માત્ર ૦.૭ ટકાનો તફાવત હતો. આવી સ્થિતિમાં, ૨ થી ૩ ટકાનો વોટ સ્વિંગ કોઈપણ ગઠબંધનની રમતને બનાવી અથવા તોડી શકે છે. વિદર્ભમાં કોંગ્રેસ મજબૂત હતી અને ઉત્તર મહારાષ્ટ્રમાં ભાજપ. એ જ રીતે પશ્ચિમ મહારાષ્ટ્ર અને મરાઠવાડામાં કોંગ્રેસ-ઉદ્ધવ-શરદ પવારની જોડી હિટ રહી હતી, જ્યારે કોંકણમાં શિંદે-ભાજપનું વર્ચસ્વ દેખાતું હતું. મુંબઈ બેઠકો પર બંને ગઠબંધન વચ્ચે બરાબરીનો જંગ હતો.
મહારાષ્ટ્ર વિધાનસભા ચૂંટણીનો માર્ગ કોઈના માટે સરળ નથી. આ વખતે વિધાનસભાની ચૂંટણીમાં એક પણ એવો મુદ્દો નહોતો કે જેના દ્વારા સમગ્ર રાજ્યની તમામ વિધાનસભા બેઠકો પ્રભાવિત થઈ શકે. જેના કારણે સૂત્રોચ્ચારને લઈને પણ શંકા અને મૂંઝવણનો માહોલ છે. ભાજપે ‘બટેંગે તો કટંગે’ અને ‘એક હૈં તો સલામત હૈ’ ના નારાઓ સાથે વાર્તા ગોઠવવાનો પ્રયાસ કર્યો, પરંતુ એનડીએ કેમ્પમાં જ સર્વસંમતિ સાધી શકાઈ નથી. અજિત પવાર જ નહીં, બીજેપીના ઘણા નેતાઓએ પણ કહ્યું કે તેઓ આ સૂત્રને ફગાવી દેશે.
આ વખતે ચૂંટણી જંગનું સ્વરૂપ એ અર્થમાં પણ બદલાયું છે કે દરેક વિધાનસભા મતવિસ્તારમાં બહુકોણીય હરીફાઈ થઈ છે, જેમાં શિવસેનાના બે અને એનસીપીના બે તેમજ કોંગ્રેસ અને ભાજપના અધિકૃત ઉમેદવારો નિશ્ચિત બેઠકો પર છે. . આ પક્ષોના બળવાખોર ઉમેદવારો પણ ઘણી જગ્યાએ ચૂંટણી જંગ મુશ્કેલ બનાવી રહ્યા છે. આવા સંજોગોમાં કોના મતો કઈ બાજુથી ખરડશે? આ અંગે દરેક શિબિરમાં મૂંઝવણ છે, જેને ઉકેલવા માટે દરેક સંભવિત યુક્તિઓનો ઉપયોગ કરવામાં આવી રહ્યો છે.
મહારાષ્ટ્રની કુલ ૨૮૮ બેઠકોમાંથી લગભગ એક ચોથી વિધાનસભા બેઠકો સત્તા માટે ટર્નિંગ પોઈન્ટ સાબિત થઈ શકે છે. છેલ્લી ચૂંટણીમાં ૭૩ વિધાનસભા બેઠકો પર જીત અને હાર વચ્ચેનો તફાવત દસ હજારથી ઓછો હતો. આવી સ્થિતિમાં, જો આ ૭૨ બેઠકો પર કેટલાક મતો અહીં-ત્યાં શિફ્ટ થાય છે, તો આખો ખેલ ખોટો થઈ શકે છે, જેના કારણે આ બેઠકો કેટલાક લોકોને ડરાવી રહી છે અને અન્યને આશા આપી રહી છે. પાંચ સીટો પર જીત અને હારનું માર્જીન એક હજારથી ઓછું વોટ હતું, જ્યારે ચાર સીટો પર જીત અને હારનું માર્જીન એક હજારથી બે હજાર વોટ વચ્ચે હતું. ૨૮ બેઠકો પર જીત અને હાર વચ્ચેનો તફાવત ૨ હજારથી ૫ હજારનો હતો. ૩૬ બેઠકો એવી હતી જ્યાં પાંચથી ૧૦ હજાર મતોનો તફાવત હતો.
વિધાનસભાની ચૂંટણીને લઈને જે રીતે રાજકીય પરિસ્થિતિ વિકસી રહી છે તેના કારણે તમામ રાજકીય સત્તા રાજ્યમાં ઓછા માર્જિનવાળી ૭૩ બેઠકો પર ટકી રહી છે. આ ૭૩ બેઠકો પર છેલ્લી ચૂંટણીમાં જીતનું માર્જિન ૧૦,૦૦૦ મતોથી ઓછું હતું, જ્યાં થોડા મતોની હેરાફેરી સત્તાની રમતને બદલી નાખશે. છેલ્લી ચૂંટણીના પરિણામો પર નજર કરીએ તો ઓછા માર્જિનવાળી ૭૩ બેઠકોમાંથી ૨૮ બેઠકો પર ભાજપનો કબજો છે. એનસીપીએ ૧૫ બેઠકો, કોંગ્રેસે ૧૨ અને શિવસેનાએ ૫ બેઠકો જીતી હતી. આ સિવાય ૧૩ બેઠકો અન્ય અને અપક્ષોએ જીતી હતી.
