ભારતની તાકાત તેની વિવિધતામાં રહેલી છે. વિવિધતા શક્તિ, સુંદરતા, જોમ અને સ્નેહથી ભરેલી છે. આ વિવિધતા ક્યારેક આપણી તાકાત રહી છે, અને ક્યારેક વિભાજનનું કારણ પણ બની છે. દાયકાઓથી, રાજકીય હિતો અને કટ્ટરવાદી શક્તિઓએ ઇજીજી અને મુસ્લિમો વચ્ચેનું અંતર એટલું વધાર્યું છે કે સંવાદનો વિચાર પણ અશક્ય લાગતો હતો. પરંતુ ઇતિહાસ એ પણ શીખવે છે કે સંવાદ એ એકમાત્ર પુલ છે જે નફરતની દિવાલો તોડી શકે છે.
૧૯૮૬ થી, મેં કાશ્મીરની ભૂમિ પર આ પુલ બનાવવાનો પ્રયાસ કર્યો હતો. ત્યારથી, ભગવાનની કૃપાથી, આ અથાક પ્રયાસ ચાલુ છે. આજે, વાતાવરણ ખુશનુમા છે. જ્યારે મેં શરૂઆત કરી ત્યારે એવું નહોતું. સંજોગો પ્રતિકૂળ હતા; આતંકવાદીઓએ મને મારવાના ત્રણ પ્રયાસો કર્યા. પરંતુ જ્યારે હેતુ રાષ્ટ્રીય હિત હોય અને ધ્યેય પ્રેમ અને ભાઈચારો હોય, ત્યારે અવરોધો ટકી શકતા નથી. શંકા ઊંડી અને ખતરનાક હતી, બંને બાજુ નફરત અને હિંસા હતી. ભારતના ભાગલાએ ભારત, પાકિસ્તાન અને બાંગ્લાદેશ વચ્ચે હંમેશા ઝેરી બીજ વાવ્યા છે. બે સમુદાયો તરીકે હિન્દુઓ અને મુસ્લિમોનું આ ઝેરી બીજ વધુ ઊંડું થયું છે. થોડા વ્યક્તિઓ મળી આવ્યા જે આ કટ્ટરતાને તોડવા માંગતા હતા.
ધીમે ધીમે, સંવાદની જ્યોત પ્રગટાવવામાં આવી, અને આજે પરિણામ એ આવ્યું છે કે મુસ્લિમો માત્ર સંઘ સાથે જોડાયેલા નથી, પરંતુ રાષ્ટ્ર નિર્માણમાં સક્રિય ભાગીદાર પણ બન્યા છે. હા, હજુ પણ એવા તત્વો છે જે વિરોધ કરી રહ્યા છે, અને તેઓ ત્યાં સુધી રહેશે જ્યાં સુધી મોટી સંખ્યામાં મુસ્લિમો કહેવાતા મુલ્લાઓ અને વોટ-બેંક રાજકારણથી ઉપર ન ઉઠે. કારણ કે જે મુસ્લિમો રાજકીય રમતનો ભોગ બન્યા છે અથવા કટ્ટરપંથીઓ અને કહેવાતા મૌલવીઓના પ્રભાવ હેઠળ છે તેઓ હજુ પણ જેહાદી વિચારસરણીથી પ્રભાવિત છે. આવા લોકો દેશના બાકીના મુસ્લિમો અને ઇસ્લામને બદનામ કરે છે. તેમણે સમજવું જોઈએ કે તેઓ ભારતીય (હિન્દુસ્તાની) મુસ્લિમો છે, વિદેશી નહીં. આ સમયગાળા દરમિયાન, શ્રી સુદર્શનજીએ જમ્મુ અને કાશ્મીર ખીણમાં રામ મંદિર મુદ્દા પર અને “આપણે કોણ છીએ?” પર અર્થપૂર્ણ સંવાદો કર્યા હતા, જ્યારે જમ્મુ પ્રદેશ અને કાશ્મીર ખીણ અલગતાવાદ અને આતંકવાદની આગમાં ડૂબી ગયા હતા, ત્યારે પણ આશાનું કિરણ દેખાયું.
આરએસએસનું વિઝન ક્યારેય ધર્મ (પૂજા પ્રણાલી) અથવા સંપ્રદાયની સીમાઓ સુધી મર્યાદિત નહોતું. તેનો મંત્ર હંમેશા “રાષ્ટ્ર પ્રથમ” રહ્યો છે, જેનો અર્થ “રાષ્ટ્ર પ્રથમ, હંમેશા રાષ્ટ્ર” રહ્યો છે. આ વિચારધારા જણાવે છે કે હિન્દુઓ અને મુસ્લિમો સમાન ડીએનએ શેર કરે છે. આ નિવેદન માત્ર વૈજ્ઞાનિક સત્ય નથી પણ ભાવનાત્મક, ઊંડા (દૈવી) જોડાણનું પ્રતીક પણ છે. આ સંદેશ એવા લોકોને પડકારે છે જેમણે ધાર્મિક ઓળખને રાજકીય હથિયારમાં ફેરવી દીધી છે. દુનિયામાં આપણી પહેલી ઓળખ એ છે કે આપણે બધા માનવ છીએ. આપણી બીજી ઓળખ જાતિ, ધર્મ, ભાષા, પહેરવેશ વગેરે પર આધારિત નથી, પરંતુ આપણા દેશ પર આધારિત છે. અમેરિકા અમેરિકન છે, તુર્કિસ્તાન તુર્ક છે, ચીન ચીની છે, ઈરાન ઈરાની છે, ભારત ભારતીય છે, હિન્દુ હિન્દુ છે, હિન્દુસ્તાની હિન્દુસ્તાની છે – જે નામ પસંદ કરે તે યોગ્ય છે, ખોટું નથી.
મુસ્લિમ રાષ્ટ્રીય મંચે ૨૪ ડિસેમ્બર, ૨૦૦૪ ના રોજ દિલ્હીના બાપુ ધામ ખાતે શરૂ કરાયેલ એક આંદોલન છે, જે “હબ્બુલ વતાની” (દેશભક્તિ), શાંતિ, સલામતીના દર્શનનું વિસ્તરણ છે અને આપણે એક સમુદાય છીએ. આ પ્લેટફોર્મ સાબિત કરે છે કે મુસ્લિમો પણ રાષ્ટ્રીય કલ્યાણ, માદક દ્રવ્ય મુક્તિ, પર્યાવરણીય સંરક્ષણ, ગંગા સફાઈ, ગાય સંરક્ષણ અને રાષ્ટ્રીય તહેવારોમાં અન્ય કોઈપણ ભારતીયની જેમ જ ઉત્સાહથી ભાગ લે છે. કુરાન-ગીતા સંવાદ એક ખૂબ જ પ્રેરણાદાયક ઉદાહરણ છે, જે દર્શાવે છે કે ધર્મોના ઉપદેશો સહઅસ્તિત્વ શીખવે છે, વિભાજન નહીં. તેઓ આપણને એકબીજાના ઘરે લઈ જાય છે. પરંતુ કેટલાક લોકો ઝેર પણ ફેલાવે છે. છતાં, મોટી સંખ્યામાં લોકો રાખડી ઉજવે છે, માતાના ચરણોમાં સ્વર્ગનો સંદેશ ફેલાવે છે, અને સાથે સાથે મહિલા સશક્તિકરણને પ્રોત્સાહન આપે છે.
